|
Khi các đặc khu đã khởi động trên đường băng
Phải mất rất nhiều thời gian, công sức và cả nhận thức, dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (viết tắt là luật đặc khu) mới được hoàn chỉnh để trình ra Quốc hội. Trong khi đó, cuộc sống đang vận hành cơ chế của nó...
Huyện đảo Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, nơi dân cư còn thưa thớt, cảnh vật còn hoang vu. Ảnh: tư liệu
|
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Văn Thành nheo mắt nhìn ra xa. Trước mặt ông là đường băng đã hoàn thành trải dài tít tắp. Từ khu nhà điều hành bay đang được gấp rút xây dựng vọng ra những tiếng gõ, đập hối hả. Nhà đầu tư, tập đoàn Sun Group, đã cam kết bỏ ra 7.500 tỉ đồng để xây dựng sân bay có năng lực đón những máy bay quốc tế hạng lớn nhất ở huyện đảo Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, nơi dân cư còn thưa thớt, cảnh vật còn hoang vu. Dự kiến năm tới việc xây dựng sân bay này sẽ hoàn thành. “Muốn đến đích thì trước tiên chúng ta phải bắt đầu đi đã. Chúng tôi không hề viển vông”, ông Thành, người được giao phụ trách phát triển Vân Đồn với hơn 551 ki lô mét vuông và 600 hòn đảo, nói một cách đầy tự tin. “Song, quan trọng nhất vẫn phải chờ thể chế, chờ luật”, ông nhấn mạnh.
Các lãnh đạo Quảng Ninh, như ông Thành, vừa phấn khởi vừa hồi hộp chờ luật đặc khu được thảo luận và thông qua tại Quốc hội. Phải mất nhiều thời gian và nhận thức, dự luật này đến nay mới hoàn thành. Tất nhiên, nhiều cơ hội cũng đã vuột qua.
Cuối năm 2013, được tỉnh phân công, ông Thành một mình âm thầm sang Singapore, Macau và Mỹ để tiếp cận các nhà đầu tư quan tâm đến Vân Đồn. Kết quả là cuối năm đó, Chủ tịch tập đoàn Las Vegas Sands, tỉ phú Sheldon Adelson, đã tới Quảng Ninh và bay chuyên cơ thị sát khắp vùng biển. Ngay sau đó, Bí thư Tỉnh ủy Phạm Minh Chính, Chủ tịch UBND Nguyễn Văn Đọc và nhiều lãnh đạo tỉnh đã chờ sẵn để tiếp đón ông. Ông Thành nhớ lại, họ định giới thiệu một bài trình bày dài hai tiếng về tiềm năng và cơ hội đầu tư cho vị thượng khách. Tuy nhiên, thật trớ trêu, cuộc gặp diễn ra vỏn vẹn trong năm phút. Vị tỉ phú chỉ đặt vài câu hỏi: “Thể chế cho đặc khu đã được luật hóa chưa?”; “Các ông hứa có quy hoạch tầm quốc gia, thì khi nào có?”; “Hạ tầng giao thông như sân bay, bến cảng, cao tốc có được đảm bảo bằng luật pháp để chúng tôi đưa vào vài tỉ đô la?”; “Ai là người chịu trách nhiệm trước Chính phủ và nhà đầu tư?”... Ông Thành nhớ lại với vẻ tiếc nuối: “Tất cả các câu hỏi đó chúng tôi không trả lời được, và cuộc gặp nhanh chóng kết thúc sau năm phút”.
|
Câu hỏi đặt ra là dự án luật đã được thiết kế vượt trội hay chưa, và nếu đã vượt trội thì liệu tinh thần của nó có được chấp nhận?
|
Năm năm nữa đã trôi qua, những câu hỏi khó đó phải được trả lời mạnh dạn và thỏa đáng nếu muốn Vân Đồn, Phú Quốc và Bắc Vân Phong có thể cạnh tranh quốc tế và khu vực, nơi đã dày các đặc khu đối thủ của Singapore, Trung Quốc, Hàn Quốc, quần đảo Virgin, quần đảo Cayman, Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Myanmar. Trung Quốc, quốc gia thử nghiệm mô hình đặc khu vào năm 1979, nay thậm chí đã lập ra đặc khu trong đặc khu Thâm Quyến với sức cạnh tranh cực cao. Vì lẽ đó, luật chơi cho ba đặc khu dự kiến của ta cần khác so với nền tảng hiện có. Đây là điều đặt ra với Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) - cơ quan chủ trì soạn thảo luật.
Bộ KH&ĐT đang đề nghị những thể chế vượt trội trong dự luật. Theo đó, trong trường hợp có khác biệt, luật này sẽ được áp dụng thay vì các luật khác. Giải quyết tranh chấp trong hoạt động đầu tư kinh doanh theo cơ chế thông qua tòa án, trọng tài nước ngoài. Cùng với đó là số ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện được thu hẹp còn 108 thay vì 243 như hiện nay. Thời hạn sử dụng đất tối đa là 99 năm. Các chính sách ưu đãi đầu tư về thuế, tiền thuê đất vượt trội so với quy định hiện hành và cạnh tranh được với các đặc khu trên thế giới...
Tuy nhiên, điều quan tâm nhất vẫn là vị trí của ông trưởng đặc khu, mà vị tỉ phú Mỹ từng đặt ra với lãnh đạo Quảng Ninh. Ông Thành nói: “Trưởng đặc khu mà không đặc biệt thì mọi thứ khác khó mà đặc biệt. Ông ấy phải có quyền lực và chịu trách nhiệm tận cùng với tất cả quyết định của mình”. Quảng Ninh lâu nay vẫn kiên định đề nghị cơ chế trưởng đặc khu, thay vì tổ chức một cấp chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (đặc khu) gồm có hội đồng nhân dân (HĐND) và UBND, giống như tất cả các địa phương hiện nay. Bộ KH&ĐT, tuy vẫn trình hai phương án tổ chức chính quyền, song khẳng định, Hiến pháp không quy định chính quyền địa phương ở tất cả các đơn vị hành chính phải có HĐND và UBND. Bên cạnh đó, bộ cũng liệt kê hàng loạt yếu tố tích cực của mô hình trưởng đặc khu.
Câu hỏi đặt ra là dự án luật đã được thiết kế vượt trội hay chưa, và nếu đã vượt trội thì liệu tinh thần của nó có được chấp nhận?
Các lãnh đạo địa phương liên quan đang rất nóng lòng. Trong báo cáo gửi Quốc hội, UBND tỉnh Kiên Giang nhấn mạnh, một trong những vấn đề lo ngại nhất của các nhà đầu tư hiện nay, nhất là các nhà đầu tư chiến lược, là về sự thay đổi chính sách của chính quyền. Để khắc phục những rủi ro này, họ đề nghị Quốc hội ban hành luật, và nghị quyết cho Phú Quốc. “Đây là điều kiện tiên quyết để cam kết đối với các nhà đầu tư”, báo cáo viết. Ông Thành của Quảng Ninh hoàn toàn đồng tình: “Quan trọng nhất phải có luật cái đã”.
Cuộc gặp với vị tỉ phú Mỹ năm nào đã không mang lại kết quả. Song, với Vân Đồn, họ đã tìm được nhà đầu tư chiến lược. Ngoài việc đầu tư sân bay, Sun Group còn đề xuất dự án khu phức hợp nghỉ dưỡng, giải trí trị giá 48.500 tỉ đồng. Tập đoàn FLC đang nghiên cứu một khu tương tự trị giá 46.000 tỉ đồng. Đi sau là một số doanh nghiệp khác như CEO, MBland, Crytal Plate, HD Moon.
Có vẻ như, tất cả đã đang trên đường băng, khó mà dừng lại được.
Tư Hoàng
Thời báo kinh tế Sài Gòn
|
