|
Tái cấu trúc hệ thống các TCTD: Đã đạt nhiều kết quả tích cực
TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết: chương trình tái cấu trúc hệ thống các TCTD là một trong những chương trình được khởi động một cách thực tế với những bước đi khá tích cực. Nhiệm vụ trước mắt còn khá nặng nề nhưng tôi tin chương trình này sẽ được thực thi một cách đầy đủ trong những năm tới đây.
Đó là đánh giá của TS. Lê Xuân Nghĩa – nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia khi trao đổi với Thời báo Ngân hàng.
Chương trình tái cấu trúc (TCT) hệ thống các TCTD đã được khởi động từ hơn một năm qua. Ông đánh giá thế nào về quá trình này?
Chương trình TCT chia làm 3 giai đoạn và được khởi động từ cuối năm 2011. Trong đó giai đoạn đầu tiên là TCT một số ngân hàng có nguy cơ khủng hoảng thanh khoản, đồng thời khắc phục thiếu hụt thanh khoản của toàn hệ thống. Kết quả có một số ngân hàng được sáp nhập hoặc NHNN đưa vào dạng giám sát đặc biệt đã được tái cấp vốn.
Có thể nói, cho đến nay giai đoạn 1 là củng cố thanh khoản đã thành công. Thanh khoản của hệ thống ngân hàng hiện khá ổn định. Mặc dù vẫn còn một số ngân hàng khó khăn nhất định về thanh khoản, nhưng vấn đề này không trở thành một nguy cơ cho toàn hệ thống nữa.
Công ty AMC ra đời sẽ trợ giúp các NHTM đẩy nhanh tiến trình xử lý nợ xấu |
Đầu năm 2012, NHNN cũng đã khởi động giai đoạn 2 của quá trình TCT. Bắt đầu từ việc chấn chỉnh lại thị trường tiền tệ liên ngân hàng; chấn chỉnh thị trường tín dụng, đặc biệt đưa ra các hạn mức tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống cũng như từng nhóm TCTD.
Đồng thời, NHNN cũng bắt tay vào xử lý nợ xấu (XLNX). NHNN đã ra hàng loạt chỉ thị và tập trung chủ yếu vào việc tái cơ cấu lại nợ, trong đó biện pháp được tập trung chủ yếu là giãn nợ và khoanh nợ cho một số DN khó khăn còn có khả năng phục hồi và phát triển.
Bên cạnh đó, NHNN cũng yêu cầu các TCTD trích lập dự phòng rủi ro (DPRR) đủ và đúng theo quy định, từ đó có thể sử dụng DPRR để XLNX. Trên thực tế năm 2012, các NHTM đã sử dụng khoảng trên 40.000 tỷ đồng DPRR để XLNX và cũng đã giãn nợ cho các DN còn có khả năng tồn tại và phát triển với tổng trị giá khoảng trên 200 nghìn tỷ đồng. Điều này làm cho nợ xấu giảm xuống nhanh, đến nay theo thông báo của NHNN chỉ còn khoảng 6%.
Bên cạnh đó, NHNN cũng đã trình một dự án tổng thể về XLNX trong đó có việc thành lập công ty AMC. Công ty này hiện đang hoàn thiện các thủ tục để có thể thành lập vào quý II năm nay.
Trong năm 2012, NHNN cũng đã xây dựng các chương trình về hiện đại hóa các TCTD. Đây là phần việc thuộc giai đoạn 3 - giai đoạn TCT tổ chức và hoạt động. Trong đó có một số trọng tâm như: TCT hệ thống TCTD về mặt tổ chức và quản lý theo mô hình quản trị DN của OECD; TCT lại hệ thống quản trị rủi ro (QTRR); chấn chỉnh và xây dựng mới các sổ tay tín dụng; dự thảo về áp dụng các chuẩn mực quốc tế về kế toán và báo cáo tài chính và đặc biệt là sửa đổi quyết định 493 về phân loại tài sản và trích lập DPRR.
Ngoài ra, NHNN cũng đang chuẩn bị hàng loạt các quy định về tỷ lệ an toàn cho hoạt động ngân hàng; các chỉ thị về hệ thống giám sát từ xa theo chuẩn của CAMELS hay áp dụng các nguyên tắc về QTRR và an toàn hệ thống của Basel II, một phần Basel III.
Như vậy có thể thấy chương trình TCT hệ thống các TCTD là một trong những chương trình được khởi động một cách thực tế với những bước đi khá tích cực. Nhiệm vụ trước mắt còn khá nặng nề nhưng chúng tôi tin chương trình này sẽ được thực thi một cách đầy đủ trong những năm tới đây.
Vậy những điểm chưa được là gì?
Có 2 vấn đề chủ yếu mà dư luận chưa hài lòng là tiến độ xử lý những ngân hàng yếu kém vẫn còn chậm. Hiện vẫn còn một số ngân hàng đang có khó khăn lớn về thanh khoản chưa được xử lý dứt điểm và họ đang gây nên những khó khăn nhất định cho hệ thống, nhất là tính ổn định của lãi suất.
Vấn đề thứ hai là tiến độ XLNX, đặc biệt là công ty AMC ra đời chậm, không đúng với kế hoạch ban đầu của NHNN, vì vậy có thể tạo ra những khó khăn cho việc thực thi các biện pháp của giai đoạn 3. Đặc biệt, theo kinh nghiệm của quốc tế, XLNX làm càng nhanh càng tốt. Để chậm ngày nào thì sẽ có thêm nhiều DN phá sản, nhiều con nợ gặp khó khăn và gây rất nhiều khó khăn lớn về tài chính cho các NHTM.
Trước những thành quả bước đầu đạt được, cũng như đứng trước những vấn đề tạm gọi là hạn chế đó, theo ông thời gian tới cần tập trung vào những vấn đề nào?
Tới đây, ngoài những vấn đề mà NHNN đã chuẩn bị thì vấn đề quan trọng nhất và có tính chiến lược là XLNX. XLNX nhiều hay ít bây giờ còn có nhiều ý kiến khác nhau nhưng tôi cho rằng quan trọng nhất bây giờ là phải bắt tay vào xử lý.
Khi bắt tay vào xử lý thì có thể nó sẽ xuất hiện những con số về nợ xấu tương đối chính xác và nó cũng tạo ra những bước ngoặt quan trọng cho việc phục hồi lại đà tăng trưởng kinh tế, làm sạch bảng cân đối của các NHTM đồng thời cũng tạo cơ hội cho các DN tiếp cận vốn của ngân hàng thuận lợi hơn.
Công ty AMC tới đây sẽ đi vào hoạt động, nhưng có một điểm mà dư luận rất quan tâm là các khoản nợ xấu từ các NHTM sau khi chuyển về AMC sẽ được giải quyết thế nào?
Trách nhiệm chính của AMC không phải chỉ dừng lại ở chỗ chuyển nợ xấu sang đó mà là mua lại để bán cho các đối tượng khác trên thị trường nợ. Như vậy, một trong những yếu tố mang tính quyết định thành công của AMC chính là việc có được một thị trường nợ có tiềm năng để có thể bán lại nợ được.
Chúng ta cũng hy vọng, do phần lớn tài sản tài chính kèm nợ xấu thường là bất động sản (BĐS), vì vậy cùng với thời gian, nền kinh tế có thể phục hồi, đầu tư nước ngoài cả trực tiếp và gián tiếp tăng, DN phục hồi và SXKD tốt lên thì thị trường BĐS cũng hồi phục và lúc đó sẽ dễ mua, dễ bán hơn.
Như vậy có nghĩa là cùng với việc AMC phát hành trái phiếu đặc biệt (TPĐB) để thu nợ xấu về thì cũng phải phát triển một thị trường mua – bán nợ để có thể xử lý được nợ xấu đã mua về?
Tất nhiên rồi. Việc thành lập AMC có một điều kiện mang tính tiên quyết là toàn bộ nợ xấu đó sẽ được bán theo nguyên tắc thị trường trên thị trường nợ. Cho dù AMC được thành lập theo hình thức nào, sử dụng nguồn vốn ở đâu thì vấn đề quan trọng nhất là sau khi chuyển toàn bộ nợ xấu từ NHTM sang, AMC phải tổ chức bán được.
Có thể có nhiều cách như: Biến nó thành tài sản góp vốn vào các DN mà AMC cảm thấy có khả năng tồn tại và phát triển, rồi sau này AMC sẽ bán lại các cổ phần ấy; Đấu thầu công khai để bán các khoản nợ đó; Chứng khoán hóa các khoản nợ để bán ra thị trường; Xem xét xóa nợ trong những trường hợp bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh ở khu vực nông thôn, nông dân…
Trên thị trường mua - bán nợ đó, vai trò của các nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài như thế nào?
NĐT nước ngoài là một yếu tố vô cùng quan trọng trên thị trường mua bán nợ. Kinh nghiệm quốc tế như tại các nước trong khủng hoảng tài chính châu Á những năm 1997 - 1998 cho thấy vai trò rất lớn của NĐT nước ngoài. Họ có thể là những người mua lại những khoản nợ xấu đó, mua lại các công ty, DN đó rồi bằng các biện pháp quản lý hiện đại phục hồi lại nó, làm gia tăng giá trị tài sản rồi sau đó bán lại cho các công ty nội địa. Vì thế chúng ta cần có những điều chỉnh về cơ sở pháp lý để cho NĐT nước ngoài có thể tham gia vào thị trường này.
Lộ trình XLNX theo ông sẽ kéo dài bao lâu?
XLNX có thể kéo dài vài ba năm. Như NHNN đưa ra tỷ lệ trích lập DPRR của tài sản tài chính mà cụ thể là của các TPĐB là 20%/năm, điều đó hàm một ý là XLNX có thể kéo dài ít nhất là 3 năm và nhiều nhất là 5 năm kể từ năm 2013. Điều này cũng có một ý nghĩa nữa là nếu xử lý nhanh quá, bán tống bán tháo toàn bộ nợ và tài sản tài chính ra thị trường rất có thể dẫn đến chuyện là làm cho thị trường BĐS sụp đổ thì rất nguy hiểm.
Về quan điểm cá nhân, tôi kỳ vọng đến hết 2013 thì NHNN có thể đưa nợ xấu về dưới mức 5% và đến hết năm 2014 có thể đưa nợ xấu về 3%. Tất nhiên sau đó thì cũng có thể có những nợ xấu phát sinh. Do đó, cùng với quá trình XLNX, vấn đề hiện đại hóa hệ thống ngân hàng (giai đoạn 3 của TCT) cần được triển khai tích cực. Như vậy sẽ giúp hệ thống hoạt động tương đối ổn định, hiệu quả mà không lặp lại tình trạng nợ xấu như những năm vừa rồi.
Xin cảm ơn ông!
Đỗ Lê
thời báo ngân hàng
|
