|
Lo sinh kế mà như ban ơn!
Đã xảy ra tình trạng Nhà nước thu hồi đất, giải phóng mặt bằng chỉ tính đến việc đền bù tài sản mà không chú trọng lo sinh kế cho người bị thu hồi đất.
Đại biểu Lê Trọng Sang (TPHCM):
“Thay đổi về định giá đất trong dự luật không sáng sủa gì hơn quy định hiện hành, tiếp tục tạo một sự mơ hồ, tù mù mới!”
|
Ngày 19-11, Quốc hội (QH) bước vào phiên thảo luận dự án Luật Đất đai sửa đổi với nhiều góp ý của đại biểu (ĐB) đi thẳng vào vấn đề bức xúc hiện nay: dễ dãi trong thu hồi đất của dân nhưng giá trị đất chưa được tính đúng, tính đủ.
Thu hồi đất giống như một hình thức kỷ luật!
Phó Giám đốc Sở LĐ-TB-XH TPHCM, ĐB Lê Trọng Sang, xộc thẳng vào tồn tại gây nhiều bức xúc hiện nay là việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng chỉ tính đến việc đền bù tài sản nhưng không chú trọng lo sinh kế cho người dân.
ĐB Sang phân tích việc bồi thường cho người dân cần quy định rõ trong luật, tránh dùng các khái niệm như “hỗ trợ” - có tính chất như ban ơn hay “xem xét” - dường như là không chắc chắn. “Đáng tiếc, luật sửa đổi chỉ dừng ở việc “hỗ trợ”, tổ chức lại đời sống chứ không ràng buộc trách nhiệm. Mà hỗ trợ có thể hiểu là sự ban ơn” - ĐB Sang bình luận.
Tán đồng, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP Hải Phòng, ĐB Trần Ngọc Vinh, nhìn nhận vấn đề quan trọng nhất mà dự luật phải trả lời: “Đừng biến nông dân thành bần cùng hóa. Họ đang có nhà trở thành không có nhà trong khi vẫn cam kết sẽ có chỗ ở mới tốt hơn chỗ ở cũ cho họ”.
Dẫn cảnh khốn khó của người dân bị thu hồi đất, ĐB Vinh kể câu chuyện 1 hộ gia đình 4 người ở căn nhà tập thể hơn 40 m2, khi bị giải tỏa được bồi thường khoảng 400 triệu đồng và 1 mảnh đất gần 100 m2 nhưng phải nộp thêm 300 triệu đồng tiền mua đất.
ĐB Vinh đặt câu hỏi gia đình này sẽ lấy đâu tiền xây nhà và đưa ra 2 tình huống: gia chủ phải vay thêm tiền để xây nhà trên đất mới được cấp hoặc “bán lúa non” để tìm một khu đất nào đó điều kiện kém hơn. “Cuộc sống sau khi bị thu hồi đất như vậy rõ ràng không thể nói là hơn nơi ở cũ được” - ĐB Vinh quan ngại.
ĐB Huỳnh Thành (Gia Lai) chia sẻ quan điểm này và nói: “Vừa qua, chúng ta thu hồi đất bằng các quyết định hành chính giống như một hình thức kỷ luật trong khi người bị thu hồi đất không có lỗi gì”.
Còn ĐB Trương Thị Huệ (Thái Nguyên) cho rằng trong vấn đề tái định cư, tiền bồi thường, đền bù không phải quan trọng nhất mà là công ăn việc làm. Để làm tốt nhiệm vụ này, ĐB Huệ hiến kế lập tổ chức quan hệ cộng đồng để nghiên cứu tìm hướng chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân hoặc ít nhất cho cộng đồng dân cư của khu vực chịu tác động của dự án.
Giá đất càng sát, càng chi tiết càng tốt
Thay vì quy định giá đất khi đền bù cho dân phải “sát giá thị trường” như luật hiện hành, dự thảo lại nêu “giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường”. ĐB Lê Trọng Sang cho rằng thay đổi trong dự luật không sáng sủa gì hơn quy định hiện hành, tiếp tục tạo một sự mơ hồ, tù mù mới.
“Phù hợp giá thị trường có gì khác với sát giá thị trường? Giá thị trường tính ở thời điểm nào? Thực tế bảng giá đất của các địa phương chỉ bằng 30%-60% giá thị trường như Hà Nội và TPHCM, giá đất đã kịch khung Chính phủ quy định là 81 triệu đồng/m² nhưng giao dịch ngoài thị trường có nơi vài trăm triệu đồng/m2” - ĐB Sang đặt câu hỏi.
ĐB Sang cảnh báo sự chênh lệch 2 giá cho thấy Nhà nước đã thất thu và tạo cảm nhận cho người bị thu hồi đất thiệt thòi quá mức. Nguồn gốc của quốc nạn tham nhũng trong lĩnh vực đất đai có bắt nguồn từ khái niệm mơ hồ “sát giá thị trường”.
Theo ĐB Sang, một lối thoát làm “vừa lòng” các bên là dự luật cần cân nhắc phương pháp định giá đất và nên quy định mỗi địa phương niêm yết công khai giá mua bán mỗi thửa đất trên địa bàn hằng năm để làm căn cứ đối chiếu, xác định giá đền bù đất tại thời điểm cụ thể. Ngoài ra, giá đất cần được cập nhật cho đến lúc công bố quyết định thu hồi chính thức.
Chênh lệch giữa giá thị trường trong điều kiện bình thường và giá thị trường mới sau quy hoạch chính là địa tô phát sinh. “Kiểm soát để nguồn địa tô này được thu hồi cho ngân sách Nhà nước, tránh rơi vào túi cá nhân và sẽ được người dân đồng thuận” - ĐB Sang nói.
ĐB Huỳnh Thành góp ý giá đất để tính khi đền bù cho dân càng chi tiết và cụ thể thì càng tốt. Dưới góc độ người dân, ĐB Nguyễn Thị Huệ (Đắk Lắk) đưa ra giải pháp hạn chế việc lấy đất thực hiện dự án, luật cần quy định giá đền bù phải phù hợp khả năng sinh lợi cho dân.
Đề xuất áp dụng trưng mua, trưng dụng
“Đấu” lại việc dễ dãi thu hồi đất của người dân, ĐB Trần Ngọc Vinh dẫn thực tế những năm qua, nhà nước thu hồi quá nhiều đất cho những dự án thương mại kiểu làm sân golf, resort, KCN… rồi quây rào để cỏ mọc lãng phí. “Dự luật chỉ quy định Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh, lợi ích công cộng. Còn các trường hợp dự án vì lợi ích kinh tế như KCN, dự án 100% vốn nước ngoài… cần triệt để áp dụng nguyên tắc trưng mua, trưng dụng” - ĐB Vinh đề nghị
Cùng chia sẻ, ĐB Huỳnh Thành cho rằng bên cạnh việc áp dụng cơ chế trưng mua, đối với các dự án kinh tế nên áp dụng cơ chế thỏa thuận để nhà đầu tư và người dân cùng thỏa thuận, kể cả việc cho mượn, cho thuê hay góp vốn bằng các thủ tục hành chính. Gợi mở hơn, ĐB Thành hiến kế áp dụng thêm hình thức chuyển thành cổ phiếu cho người dân khi họ không còn đất để sản xuất.
Tuy nhiên, ĐB Huỳnh Văn Tiếp (Cần Thơ) lại bày tỏ sự không ủng hộ hướng trưng mua, trưng thu mà Nhà nước nên thành lập một tổ chức đứng ra thu mua để phục vụ mục đích an ninh quốc phòng.
|
Phải trưng cầu ý dân khi làm quy hoạch
Tại phiên thảo luận, nhiều ý kiến đồng tình với dự luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gồm 3 cấp: cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện. ĐB Huỳnh Thành, ĐB Huỳnh Văn Tiếp và nhiều ĐB khác cho rằng nên quy hoạch 3 cấp, do đa số ở cấp xã không đủ năng lực làm quy hoạch, chỉ mang tính hình thức và hiệu quả không cao. Tuy nhiên, theo ĐB Danh Út (Kiên Giang), cấp xã rất quan trọng, đây là cấp quản lý trực tiếp nhưng rất khó hiểu khi dự luật lại bỏ nội dung này.
Để có sự đồng thuận, ĐB Dương Hoàng Hương (Phú Thọ) đề nghị dự luật cần quy định phải trưng cầu ý kiến người dân khi xây dựng quy hoạch, thông qua nhiều phương thức. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp giữa các bên, các địa phương để quy hoạch có tính liên vùng, tận dụng hạ tầng của các địa phương, tránh xung đột quan điểm phát triển.
|
Thế Dũng
Người Lao Động
|
