|
Thị trường chứng khoán Lào: Trông người ngẫm ta
Thị trường chứng khoán Lào mở cửa ngày 11-1-2011 với hai loại cổ phiếu giao dịch là Ngân hàng Ngoại thương Lào và Công ty Sản xuất điện EDL - một dấu ấn với những con số 1.
Ngay từ đầu nhà đầu tư, cả trong và ngoài nước, được mở nhiều tài khoản, được mua bán cùng một loại cổ phiếu trong phiên, thời gian cổ phiếu về tài khoản là T+2 đối với người mua và thời gian tiền về tài khoản đối với người bán cũng tương tự.
Những thông tin trên đã làm không ít nhà đầu tư Việt Nam... thở dài vì đã mười năm nay họ chờ đợi những giải pháp kỹ thuật như vậy cho chứng khoán trong nước mà vẫn chưa thấy đâu. Có lẽ họ còn thở dài... dài dài nữa nếu biết rằng chỉ hai tuần sau khi IPO, cổ phiếu của Ngân hàng Ngoại thương Lào đã niêm yết. Việc lên sàn của Công ty Điện lực Lào đang được tính bằng ngày và Chính phủ Lào cho biết sẽ đẩy nhanh việc IPO nhằm niêm yết khoảng 100 doanh nghiệp trong năm nay.
Giữa năm ngoái, khi trao đổi với TBKTSG ở Vientiane, trong lễ kỷ niệm 10 năm liên doanh với BIDV, một quan chức của Ngân hàng Ngoại thương Lào còn nói niêm yết là một ý tưởng hay. Ông thậm chí chưa hình dung việc IPO ngân hàng của mình sẽ như thế nào. Lúc ấy Lào cũng chưa hoàn tất đề án cụ thể về việc lập thị trường chứng khoán. Vậy mà bây giờ, họ đã tiến những bước nhanh...
Trông người ngẫm ta. Chứng khoán trước hết là câu chuyện của niềm tin. Nếu tin giá cổ phiếu sẽ lên, đắt mấy người ta cũng mua, còn ngược lại rẻ mấy người ta cũng chen nhau bán.
Bỏ qua yếu tố là Lào ngay từ đầu đã IPO và đưa lên sàn những doanh nghiệp tốt nhất, quy mô nhất, không giống Việt Nam 20 năm trước tiến trình cổ phần hóa được bắt đầu từ những đơn vị nhỏ như Xí nghiệp đồ mộc Hà Nội, Nhà máy Chế biến thức ăn gia súc Việt Phong, Xí nghiệp Ong mật..., cái mà Lào làm được là cùng thiết bị, công nghệ vận hành thị trường của Hàn Quốc, họ đã có những giải pháp kỹ thuật vượt hơn chứng khoán Việt Nam.
Vậy thì có nên nhắc đi nhắc lại mãi như từ nhiều năm nay rằng công nghệ chưa cho phép chúng ta giảm thời gian thanh toán hay cổ phiếu về tài khoản xuống T+2, cho phép một nhà đầu tư được mở nhiều tài khoản và giao dịch cùng loại cổ phiếu trong phiên? Sự chậm trễ này liệu có bắt nguồn từ công nghệ phải chờ nâng cấp, thiết bị phải được bổ sung hay nó cần biến chuyển từ tư duy quản lý thị trường của chính chúng ta?
Đã từ lâu, ở các nước, thị trường chứng khoán chứ không phải ngân hàng mới là kênh cung ứng vốn chủ đạo cho nền kinh tế. Khi cần vốn, doanh nghiệp IPO, phát hành cổ phiếu qua thị trường chứng khoán bởi đó là nguồn vốn huy động lâu dài, gắn với doanh nghiệp và giá thành rẻ hơn đi vay. Kênh phát hành cổ phiếu chỉ thành công khi thị trường chứng khoán tăng trưởng. Nhìn lại năm 2007, Nhà nước đã thu được hàng chục ngàn tỉ đồng từ việc cổ phần hóa các doanh nghiệp lớn, gánh nặng ngân sách bao cấp cho những đơn vị ấy mau chóng thu hẹp lại. Nếu chính vào thời điểm bùng nổ của chứng khoán đó, các biện pháp kỹ thuật được triển khai, thanh khoản thị trường được cải thiện, thì chứng khoán bây giờ hẳn đã ở một tầm khác.
| Một khi các doanh nghiệp lớn vẫn chưa muốn rời bỏ “bầu sữa” quốc doanh, thì chừng đó ngân sách vẫn còn phải lo bao cấp cho họ, chừng đó các chính sách ưu đãi về thuế, về vay vốn, về quyền sử dụng đất đai, tài nguyên quốc gia... vẫn còn phải tiếp tục. |
Nói thế để thấy rằng sự “trống vắng” của VN-Index trong suốt năm 2010 vừa qua với không một doanh nghiệp nhà nước tầm cỡ nào được IPO và niêm yết là điều đáng để cho các chủ thể trên thị trường tài chính, đặc biệt là cơ quan quản lý suy ngẫm.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong quyền hạn của mình đã không thể quyết những vấn đề như T+2, như giao dịch ký quỹ, như mở nhiều tài khoản. Tất cả những gì mà Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có thể làm là kiến nghị, soạn thảo các văn bản quy định và trình Bộ Tài chính xem xét.
Những tờ trình đó cho đến nay vẫn nằm trên bàn của bộ. Dường như Bộ Tài chính có quá nhiều vấn đề về thu chi ngân sách, về vay nợ nước ngoài, về trái phiếu, nợ công... để cân nhắc, tập trung giải quyết hơn là những kiến nghị liên quan đến chứng khoán? Điều này vô hình chung đã khiến tiến trình cải cách doanh nghiệp nhà nước, vốn là một hạt nhân, một đòi hỏi bức thiết của nền kinh tế, đang chậm lại.
Mười năm, chưa đầy 600 doanh nghiệp niêm yết trên cả hai sàn. Tính ra chưa đầy 60 doanh nghiệp niêm yết/năm. Chúng ta còn hàng ngàn doanh nghiệp chưa niêm yết, phải mất bao lâu nữa? Một khi các doanh nghiệp lớn vẫn chưa muốn rời bỏ “bầu sữa” quốc doanh, thì chừng đó ngân sách vẫn còn phải lo bao cấp cho họ, chừng đó các chính sách ưu đãi về thuế, về vay vốn, về quyền sử dụng đất đai, tài nguyên quốc gia... vẫn còn phải tiếp tục. Như thế tính cạnh tranh của chính các doanh nghiệp, của nền kinh tế sẽ được nâng lên cách nào đây?
Hiện nay ngôn từ chính xác nhất để đặc tả thị trường chứng khoán là èo uột. VN-Index đang đuối sức, đang “cầm hơi” bằng từ vài chục đến vài trăm tỉ đồng mua ròng mỗi ngày của khối ngoại. Chỉ số chứng khoán Việt Nam đã không rơi về vùng đáy 235 điểm của tháng 2-2009 chỉ nhờ sự co kéo một số cổ phiếu có mức vốn hóa lớn từ phía một vài tổ chức nước ngoài chuyên đầu tư vào chỉ số thay vì cả thị trường.
Tình trạng này càng kéo dài, lòng tin của nhà đầu tư càng bị bào mòn và không ai biết được bao nhiêu trong số họ đủ sức bám trụ thị trường nhiều hơn nữa. Sự hấp dẫn đôi khi không bắt đầu từ những hứa hẹn “đao to búa lớn”, mà từ thực tiễn. Nhìn từ góc độ đó chứng khoán sơ khai của Lào đã không còn là thị trường đến sau!
Hải Lý
tbktsg
|
