Bài 1: Sữa và những bất cập trong quản lý

Từ nhiều năm nay, người tiêu dùng Việt Nam phải đối mặt với thực tế dù có thu nhập rất thấp so với mặt bằng chung nhưng lại phải mua sữa với giá cao nhất thế giới. Trong khi đó, việc quản lý chất lượng sữa nước lại chủ yếu căn cứ vào việc đăng ký và công bố của các nhà sản xuất.

Từ chiều 6/9, nhãn hiệu sữa Pediasure của Abbott tăng thêm 9%. Báo Kinh tế Sài Gòn dẫn lời các đại lý sữa tại TP HCM cho biết, trước thời điểm tăng giá từ nửa đến một tháng, nhãn hiệu sữa Pediasure này đã được công ty phân phối ngưng cung cấp với lý do hết hàng.

Trước Pediasure, một nhãn sữa khác dành cho người già, người bệnh của Abbott là Ensure cũng đã điều chỉnh tăng giá thêm khoảng 9% từ cuối tháng 8.

Từ 1/9, nhãn hàng Anmum Materna Gold do Công ty cổ phần thương mại dịch vụ sản xuất Hương Thủy tại TPHCM phân phối có giá bán mới tăng thêm 8%.

Tháng 7/2010, hãng sữa Dumex tuyên bố tăng giá khoảng 10% đối với 17 mặt hàng sữa bột, người tiêu dùng bức xúc bởi ngay cả khi chưa có tuyên bố này thì giá một số sản phẩm sữa của Dumex tại Việt Nam đã có giá cao hơn gấp khoảng 2 lần so với giá bán mặt hàng cùng loại tại nhiều nước trong khu vực.

Ngay sau Dumex, một loạt các nhãn sữa như XO, Abbort… cũng đồng loạt tăng giá bán trong tháng 8.

Trong 3 năm qua thị trường sữa bột tại Việt Nam đã có tới gần 20 lần tăng giá, và đều lấy lý do chủ yếu do biến động của giá ngoại tệ và nguyên liệu đầu vào.

Và đây cũng chính là lý do mà các hãng sữa tiếp tục đưa ra nhằm trì hoãn việc cam kết sẽ giữ nguyên giá bán cho đến cuối năm 2010.

Tính đến ngày 25/8, mới chỉ có 2 công ty là Mead Johnson Nutrition - Tập đoàn chuyên về dinh dưỡng trẻ em và Công ty Cổ phần Thực phẩm Hanco chính thức công bố: không tăng giá tất cả các sản phẩm sữa đến hết năm nay.

Các hãng sữa khác vẫn chưa có động thái thể hiện sự chia sẻ với người tiêu dùng.

Trong khi đó, điều tra của Bộ Tài chính vào cuối năm 2009 cho thấy, công thức tính giá bán của nhiều hãng sữa chỉ đơn giản là lấy giá nhập khẩu cộng thêm 40-45% lãi gộp.

Theo báo cáo của Chi cục quản lý thị trường Hà Nội năm 2009, mức chênh lệch giữa giá sữa bột nhập khẩu theo tờ khai hải quan và giá niêm yết của một số loại sữa bột lên tới 220% đến 285%.

Bất cập từ quản lý giá

Tháng 11/2008, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 104 quy định các điều kiện áp dụng biện pháp bình ổn giá khi có biến động giá bất thường ở 16 mặt hàng thiết yếu trong đó có sữa… Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Tiến Thoả- Cục trưởng Cục Quản lý Giá - Bộ Tài chính, qua tổng kết việc giá sữa tăng cao trong thời gian qua cho thấy điều kiện áp dụng biện pháp bình ổn có nhiều bất cập.

Chẳng hạn, theo quy định “trong thời gian tối thiểu 15 ngày liên tục, giá bán lẻ sữa tăng từ 20% trở lên so với giá thị trường trước khi biến động” thì mới có điều kiện áp dụng biện pháp bình ổn. Trong thực tế, giá sữa chưa bao giờ tăng trên 20% cùng một lúc mà nhà phân phối khéo léo lách luật bằng cách chia việc tăng giá thành nhiều đợt, mỗi đợt đều tăng dưới 20%.

Chỉ trong năm 2009, cơ quan quản lý nhà nước đã tiến hành 3 đợt kiểm tra chính thức, cho thấy giá sữa tăng đều, và từ đầu năm đến nay giá sữa đã tăng nhiều lần nhưng mỗi lần cũng chỉ tăng khoảng 7-10%.

Thông tư 104 cũng quy định, doanh nghiệp vốn điều lệ có 50% sở hữu nhà nước trở lên phải đăng ký giá. Trong khi đó, các mặt hàng sữa bột cho trẻ em, người ốm và người lớn tuổi, chiếm phần lớn thị phần Việt Nam là các kênh phân phối của các hãng nước ngoài như Dutch Lady, Abbott, Nestlé và Mead Johnson... hoặc nếu là các công ty liên danh thì doanh nghiệp đều không đạt được tỷ lệ vốn sở hữu nhà nước cao như vậy. Thành ra, cơ quan quản lý đã không yêu cầu được các công ty này phải niêm yết giá.

Ngoài ra, qua những đợt tăng giá sữa gần đây đối với các dòng sữa dành cho phụ nữ có thai và người già cho thấy việc quản lý giá sữa trong thời gian tới vẫn tiếp tục gặp khó khi Thông tư 122 của Bộ Tài chính sẽ có hiệu lực thi hành vào 1/10 tới chỉ quy định sữa bột dành cho trẻ em dưới 6 tuổi mới phải đăng ký, kê khai giá. Trong khi đó, sữa bà bầu, sữa dành cho người bệnh, sữa cho người gầy, sữa nước… chiếm một tỷ lệ không nhỏ trong các loại sữa.

Đến chất lượng sữa

Tại buổi toạ đàm “Thực trạng chất lượng sữa tươi” do Cục Quản lý cạnh tranh – Bộ Công Thương tổ chức mới đây, bà Vũ Thị Bạch Nga – Trưởng ban Bảo vệ người tiêu dùng Cục Quản lý cạnh tranh khẳng định nhu cầu tiêu dùng sữa ở Việt Nam ngày càng tăng cao dẫn đến sản lượng sữa tăng nhanh và đa dạng về chủng loại, đặc biệt là các loại sữa nước. Tuy nhiên, cho đến nay việc quản lý chất lượng sữa nước chủ yếu căn cứ vào việc đăng ký và công bố của các nhà sản xuất sữa. Chính điều này đã tạo kẽ hở cho một số nhà sản xuất sữa lợi dụng để đánh lừa và gây nhầm lẫn trong việc chọn mua sản phẩm sữa của người tiêu dùng.

Hiện nay, số lượng đàn bò của cả nước mới chỉ có khả năng đáp ứng hơn 30% tổng nhu cầu về sữa tươi tiệt trùng trong nước, còn lại 60% nhu cầu sữa tươi lại được cung ứng từ nguồn sữa bột. Căn cứ vào nguyên liệu sữa và chế độ xử lý nhiệt để phân chia sữa thành các loại khác nhau như: sữa thanh trùng, sữa tiệt trùng, sữa tươi nguyên chất, sữa tươi và sữa hoàn nguyên. Đây là những khái niệm còn rất mơ hồ đối với phần đông người tiêu dùng và ngay cả đối với những người bán hàng tại các đại lý.

Do vậy, mặc dù bộ quy chuẩn của nhà nước về các sản phẩm sữa mới ban hành đã quy định rất rõ ràng về từng loại sữa kể trên nhưng trong thực tế, hầu hết người tiêu dùng vẫn chưa được tiếp cận với quy định này và gặp nhiều khó khăn khi phân biệt các loại sữa này với nhau bởi nhãn ghi trên các sản phẩm sữa còn thiếu sự minh bạch, rõ ràng.

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Chi - Đại diện Câu lạc bộ Tiêu dùng nữ Hà Nội đã thẳng thắn nêu lên những bức xúc của người tiêu dùng trước tình trạng chất lượng sữa không đảm bảo. Theo Bà Chi, việc không bắt buộc ghi tỷ lệ phần trăm đối với các thành phần tạo cơ hội cho nhà sản xuất dựa vào đó để lách luật và có các hành vi gian dối gây ảnh hưởng đến lợi ích của người tiêu dùng./.

Nhân Trí

VOV

>   Petrovietnam ký hợp đồng với các ngân hàng nước ngoài  (09/09/2010)

>   Thêm một hãng xe gia nhập thị trường Việt Nam (09/09/2010)

>   Việt Nam tụt 5 bậc về môi trường kinh doanh (09/09/2010)

>   Yên Bái cấp phép hoạt động khoáng sản điểm quặng chì-kẽm (09/09/2010)

>   Kim ngạch nhập khẩu hóa chất tăng 34% trong 7 tháng (09/09/2010)

>   Được phép bán Công ty TNHH cho nhà đầu tư nước ngoài (09/09/2010)

>   Doanh nghiệp xuất khẩu kêu trời vì phí bất hợp lý (09/09/2010)

>   Khai thác thông tin xuất khẩu trực tuyến: Dễ hay khó? (09/09/2010)

>   Hàng đông lạnh tắc hàng loạt tại cảng Cát Lái (09/09/2010)

>   Tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại Việt - Hàn (09/09/2010)