Cứu nguồn nguyên liệu cá tra bằng nuôi gia công?

Đến tháng 6.2010, giá cá tra nguyên liệu từ 15.500 – 16.200 đồng/kg, giá thành sản xuất 16.000 đồng/kg. Giá thức ăn, chiếm 80% cơ cấu giá thành, đã đẩy cá nguyên liệu tới chỗ khó tiêu thụ. Trong khi đó, giá cá tra philê xuất khẩu lại rớt 23% so cùng kỳ năm 2009, nhiều người từng theo đuổi việc nuôi cá suốt 15 năm đứng trước nguy cơ “gác kiếm”. Tại Cần Thơ, diện tích thả nuôi (420ha), giảm gần 60% so với cùng kỳ năm trước.

Gia công mới thoát cảnh treo ao

Ông Nguyễn Ngọc Hải, chủ nhiệm hợp tác xã (HTX) Thới An, thành phố Cần Thơ, cho biết: “Năm 2008, HTX ký hợp đồng nuôi – cung cấp cá tra nguyên liệu cho công ty TNHH Hùng Vương theo định mức 1,65kg thức ăn/1kg cá nguyên liệu. Cứ mỗi ký cá nguyên liệu được thanh toán 1.000 đồng tiền con giống, tiền thuốc 1.000 đồng, công nuôi 500 đồng/kg”. Theo ông Lương Hoàng Mãnh, giám đốc công ty CP Mekong Fish, người này được nhiều thì sẽ có người được ít hơn.

Năng lực chế biến và cung ứng nguyên liệu không tương thích do giá chứ không phải thiếu nguyên liệu. Ông Mãnh cho rằng giá thành cá nguyên liệu bị “cộm” do thức ăn, chiếm trên 80% cơ cấu giá thành, giá tăng liên tục trong nhiều năm qua. Định mức thức ăn là bài toán nan giải.

Tuy được doanh nghiệp cung cấp thức ăn cho cá nhưng đến nay, ông Hải ao ước: “Định mức thức ăn 1,7kg/1kg cá thành phẩm, tiền thanh toán con giống 2.800 đồng/kg nguyên liệu, HTX mới có đủ tiền bù lượng cá giống hao hụt. Riêng công nuôi 500 đồng/kg chỉ đủ bù lãi suất ngân hàng”. Cách làm này, theo ông Hải: “Chỉ có thể gọi là hình thức bán gia công vì khi nào giao cá mới được thanh toán tiền. HTX phải tự lo vốn đối ứng (khoảng 25%) để mua con giống, lo thuốc men và tự tổ chức người nuôi”.

Dù thế nào thì hình thức liên kết này cũng đã giúp ông Hải thoát khỏi cảnh treo ao. Năm nay, HTX nuôi – cung ứng cho công ty Hùng Vương 8.000 tấn cá (22ha), giảm 2.000 tấn so năm ngoái.

Ông Hải không giấu được rối rắm khi nghe tin từ nay đến cuối năm 2010, cá tra xuất khẩu sẽ khó hơn do giá thành bị đẩy lên tới 17.000 đồng/kg (do giá thức ăn, lãi suất tiền vay bạc hỏi, tiền thuê đất, cá giống...) Rất nhiều doanh nghiệp xuất khẩu không đủ kiên nhẫn chờ người nuôi cá nhỏ lẻ tự giải thoát. Agifish, Nam Việt... tự xây dựng vùng nuôi. Riêng công ty cổ phần Vĩnh Hoàn, lập vùng nuôi tại Tân Thuận Tây và Tân Hoà (Đồng Tháp) trên quy mô 40ha theo quy trình Global GAP (thực hành sản xuất nông nghiệp tốt toàn cầu). Những người nuôi nhỏ lẻ càng khó làm theo tiêu chuẩn này.

Lối ra nào cho hộ cá thể?

Theo ông Lương Hoàng Mãnh, người nuôi cá có thể gặp mấy loại tổn thất: do yếu kỹ thuật, do biến động giá, do giá con giống, giá thức ăn, do giá bán thấp hơn giá thành, do rủi ro tài chính (ngân hàng không cho vay, tăng lãi suất vay...), do thời tiết, do chính sách nước nhập khẩu thay đổi... và nếu cá không đủ thức ăn, cá không đủ cỡ, đồng cỡ cũng sẽ tổn thất.

So sánh giữa hai vùng nguyên liệu của hộ cá thể và doanh nghiệp tự lực, có những khác biệt: làm sao hộ cá thể, HTX có thể cạnh tranh khi doanh nghiệp dễ tiếp cận nguồn vốn vay, có thể bán hàng ra để bù đắp rủi ro trong quá trình nuôi, chế biến. Làm sao họ được thoái thuế 5%/thức ăn như doanh nghiệp tự xây dựng vùng nuôi?

Người nuôi cá thể, HTX và doanh nghiệp đều biết giá thức ăn lên. Nhưng doanh nghiệp có thể bỏ ra 8 tỉ đồng để mua 1.000 tấn thức ăn dự trữ cho cá. Trong khi hộ cá thể, HTX không thể lo được, phải chịu giá 9.200 đồng/kg. Các doanh nghiệp có sức chịu đựng trước những biến động và xem việc đầu tư trọn gói là “phóng lao phải theo lao” nên người nuôi nhỏ lẻ càng khó có thể chen chân vào đội hình nhà cung cấp khi việc tự lực cánh sinh của nhà máy đã thoả mãn nhu cầu nguyên liệu, đáp ứng đủ công suất nhà máy trong suốt năm.

Liệu có thể hoá giải bằng cách tổ chức cho hộ cá thể nuôi gia công? “Cái chính vẫn là giá. Tôi đã thử tổ chức nuôi gia công 500 tấn, nhưng thấy giá cao thì người nuôi chỉ giao 400 tấn, 100 tấn bán ra ngoài”, một doanh nhân nói.

Hoàng Lan

SÀI GÒN TIẾP THỊ

>   Không nên cứu các dự án thép ngoài quy hoạch (23/08/2010)

>   Cá tra xuất sang Ai Cập giảm mạnh (23/08/2010)

>   Giá đường sẽ ổn định đến cuối năm (23/08/2010)

>   Kim ngạch xuất khẩu sẽ tăng 20% (23/08/2010)

>   Đồ gỗ ngoại nhập tràn ngập (23/08/2010)

>   Logistics Việt Nam bị cạnh tranh khốc liệt (22/08/2010)

>   Bổ sung quy hoạch ba điểm mỏ quặng mangan (22/08/2010)

>   Nguồn cung lúa gạo đáp ứng nhu cầu trong nước (22/08/2010)

>   Việt Nam nộp bản đệ trình vụ kiện tôm cho Ban hội thẩm WTO (22/08/2010)

>   Phát triển nông - hải sản Bà Rịa - Vũng Tàu: Ba trở ngại lớn (22/08/2010)