|
Mặt trái của chia thưởng cổ phiếu
Theo thống kê của CTCK Thành Công, hiện có khoảng 117 DN công bố kế hoạch kinh doanh năm 2010 trên cả hai sàn. Trong đó, sàn HOSE có 74 DN, sẽ tăng vốn thêm 37,1%, trong khi kế hoạch tăng trưởng lợi nhuận sau thuế chỉ có 11,1%.
Trong khi tốc độ tăng trưởng lợi nhuận chỉ bằng chưa đầy 1/3 tốc độ tăng trưởng vốn, thì mức độ pha loãng cổ phiếu trên sàn HOSE như vậy là quá lớn?
Áp lực chia thưởng là nguyên nhân chính gây nên sự pha loãng cổ phiếu
Nhìn sang sàn Hà Nội, chúng ta sẽ thấy sự khác biệt. Hiện nay, sàn Hà Nội có khoảng 43 DN công bố kế hoạch kinh doanh năm tới với giá trị vốn hoá đạt gần 44.000 tỷ đồng, chiếm 42,7% giá trị vốn hoá toàn sàn.
Trong khi tốc độ tăng vốn của nhóm DN ở sàn Hà Nội là 21,7%, với mức độ tăng trưởng lợi nhuận sau thuế dự kiến là 24%. Như vậy, các DN ở sàn Hà Nội có khả năng đảm bảo cổ phiếu không bị pha loãng trong quá trình tăng vốn.
Trở lại với vấn đề của các DN trên sàn HOSE. Thống kê của chúng tôi chỉ ra rằng, quá trình tăng vốn bằng cách chia thưởng cổ phiếu và trả cổ tức bằng cổ phiếu chiếm 50% trong tổng số vốn điều lệ tăng thêm của 74 DN ở sàn HOSE. 50% số vốn tăng thêm còn lại là từ việc bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, cán bộ công nhân viên và đối tác chiến lược.
Nói cách khác, 74 DN trên sàn HOSE chỉ nhận thêm được 50% lượng tiền mặt trong quá trình tăng vốn điều lệ của mình. Điều này cho thấy, chính hình thức chia thưởng và trả cổ tức bằng cổ phiếu là nguyên nhân gây nên sự pha loãng cổ phiếu.
Mặt trái của việc chia thưởng
Nhiều nhà đầu tư hiện nay rất mong muốn DN sẽ chia thưởng cổ phiếu để tạo nên thông tin hỗ trợ cho giá chứng khoán. Do vậy, mùa ĐHCĐ năm nay rất nóng với vấn đề chia thưởng.
Các công ty có tỷ lệ thặng dư vốn/vốn điều lệ lớn và giá trị sổ sách lớn (theo quan sát của chúng tôi là trên 20.000 đồng) nằm trong mục tiêu “đòi” chia thưởng của các cổ đông. Có thể kể đến như REE, SAM, ITA... Tuy nhiên, nếu như không nhìn nhận kỹ, hình thức chia thưởng cổ phiếu sẽ mang lại những bất cập cho cả hai phía nhà đầu tư và DN.
Đối với các nhà đầu tư, số cổ phiếu do thưởng hay trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ chưa được niêm yết ngay. Thông thường, các nhà đầu tư phải mất hơn một tháng để DN thực hiện niêm yết cổ phiếu mới. Do đó các nhà đầu tư rất dễ bị thua lỗ nếu như TTCK biến động bất lợi.
Cần phải nhớ rằng, TTCK năm 2010 biến động rất phức tạp do chứa đựng nhiều yếu tố bất ổn như lạm phát, tỷ giá, thâm hụt ngân sách.. Do đó, việc không chủ động đối với cổ phiếu đang nắm giữ sẽ khiến nhà đầu tư rơi vào thế rủi ro (cổ phiếu giảm nhưng các nhà đầu tư không thể cắt lỗ).
Đối với các DN, việc tăng thêm một lượng lớn cổ phiếu sẽ gây áp lực trong vấn đề tạo ra lợi nhuận trong các năm sau để bù đắp sự pha loãng. Trong trường hợp của 74 DN tại HOSE, việc chia thưởng cổ phiếu đòi hỏi lợi nhuận sau thuế phải tăng thêm 18,5% mỗi năm nhằm bù đắp sự pha loãng này.
Đây là một số con khá lớn trong khi kế hoạch tăng trưởng lợi nhuận năm 2010 của các DN mới là 11,1%. Khi cổ phiếu bị pha loãng, sự hấp dẫn của cổ phiếu cũng giảm theo.
Có nhất thiết phải chia thưởng?
Đam mê cổ phiếu thưởng không phải vấn đề mới đối với TTCK Việt Nam mà đã xuất hiện từ năm 2006. Trong xu hướng tăng điểm của TTCK, việc nắm giữ cổ phiếu đã mang lại cho nhà đầu tư những khoản lãi vốn khá lớn.
Chính vì vậy, các nhà đầu tư rất ưa thích nắm giữ cổ phiếu. Họ cảm thấy mình đang trở nên giàu có hơn khi nắm giữ nhiều cổ phiếu và các nhà đầu tư rất mong muốn DN chia thưởng cổ phiếu.
Lâu dần, hình thức cổ phiếu thưởng đã trở thành một thông tin hỗ trợ tích cực cho giá cổ phiếu. Thực tế diễn biến TTCK trong thời gian qua cho thấy, những thông tin không chính thức về chia thưởng cổ phiếu đã giúp một số mã cổ phiếu tăng trần.
Vấn đề chia thưởng cổ phiếu từ lâu đã được nhiều chuyên gia kinh tế lên tiếng vì giá trị của DN được tạo ra từ hoạt động đầu tư, chứ không phải chia hay không chia cổ phiếu. Việc chia thưởng cổ phiếu thực chất là chia nhỏ các tờ giấy mà các cổ đông đang nắm giữ.
Ở các TTCK phát triển trên thế giới, hình thức thưởng không được thực hiện bằng cổ phiếu như ở Việt Nam mà chỉ có hai dạng: (h) phát hành quyền chọn mua cổ phiếu cho lãnh đạo DN (kể cả cán bộ nhân viên) và (2) thưởng bằng tiền mặt.
Riêng đối với vấn đề trả cổ tức bằng cổ phiếu (được gọi là stock dividend hoặc scrip dividend), hình thức này tuy có nhưng rất ít, chủ yếu vẫn là chi trả cổ tức bằng tiền mặt (được gọi là cash dividend).
Điều này trái ngược với các nhà đầu tư ở Việt Nam lại chuộng hình thức "stock dividend" hơn là "cash dividend". Đây cũng là lý do tại sao, các nhà đầu tư nước ngoài khi đến Việt Nam phần lớn đều bác bỏ hình thức chia thưởng cổ phiếu hay trả cổ tức bằng cổ phiếu.
Việc một cổ đông nước ngoài lớn của CTCP Bibica (mã BBC) là Lotte đã phủ quyết phương án chia cổ phiếu thưởng với tỷ lệ 5:1 tại ĐHCĐ 2010 là một ví dụ.
Trên thực tế, chia thưởng là một cách làm không cần thiết, vì gây nhiều áp lực cho ban lãnh đạo trong vấn đề tạo ra lợi nhuận. Trong xu hướng trào lưu chia thưởng năm 2010, một số công ty niêm yết của Việt Nam đã hiểu rõ vấn đề này và thay vào đó, họ không chia thưởng cổ phiếu nhằm giữ thị giá cao mà cách làm năm 2009 của GMD là một điển hình.
Cùng với sự trưởng thành của TTCK, có lẽ đã đến lúc các DN niêm yết và nhà đầu tư không nên chạy đua theo việc chia thưởng cổ phiếu nhằm tạo ra thông tin hỗ trợ giá cổ phiếu, mà chú ý hơn đến việc tạo ra dòng tiền tài trợ cho các dự án đầu tư của DN.
Trương Minh Huy (CTCK Thành Công)
ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN
|
