|
Nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài: Liệu có lạc quan?
Đề nghị nâng room (tỷ lệ sở hữu tối đa của nhà đầu tư nước ngoài) tại các công ty đại chúng chưa niêm yết của Bộ Tài chính lên mức 40% đang thu hút sự quan tâm không chỉ của nhà đầu tư, mà còn của những nhà nghiên cứu chính sách. Xung quanh vấn đề này, đang có những ý kiến tranh luận với những quan điểm khác nhau.
Để rộng đường dư luận, ĐTCK-online xin trích đăng ý kiến của Giles Cooper và Hoàng Minh Đức, Duane Morris Vietnam LLC về vấn đề này.
Các báo cáo gần đây ủng hộ một đề nghị cho phép nâng "room" (tỷ lệ sở hữu tối đa) của nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) tại công ty đại chúng chưa niêm yết lên mức 40% có thể đã không để ý tới một điểm quan trọng là bất cứ sự hạn chế về room của nhà ĐTNN tại những công ty loại này có thể, với một số ngoại trừ nào đó, là sự vi phạm các cam kết gia nhập WTO của Việt Nam.
Các báo cáo được công bố, sau khi có tuyên bố của Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh vào đầu tháng 3/2008 rằng, giới hạn room của nhà ĐTNN trong công ty đại chúng chưa niêm yết (trước đây cho phép ở mức 30%) sẽ được nâng lên tối đa 40%.
Theo Luật Chứng khoán, công ty đại chúng chưa niêm yết là công ty đã phát hành cổ phiếu ra công chúng hay có ít nhất 100 cổ đông, không bao gồm các tổ chức đầu tư tài chính chuyên nghiệp (cổ đông chiến lược) và có vốn điều lệ ban đầu ít nhất 10 tỷ đồng. Hiện có khoảng 900 công ty ở Việt Nam đăng ký là công ty đại chúng, trong đó có nhiều công ty đang hoạt động trong những lĩnh vực quan trọng như năng lượng, xây dựng, mỏ...
Khi mà các thông tin được tiếp nhận như là tạo cơ hội cho nhà ĐTNN được mua thêm cổ phiếu của những công ty nằm trong lĩnh vực kinh doanh hấp dẫn và điều này sẽ gia tăng hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) và thu hút thêm vốn ngoại, thì cũng đã có các tranh luận thẳng thắn rằng, về nguyên tắc, các cam kết gia nhập WTO của Việt Nam sẽ không có giới hạn room của nhà ĐTNN tại những công ty này.
Như vậy, nhiều lo ngại đang gia tăng là các cam kết quan trọng gia nhập WTO của Việt Nam đang bị làm mờ nhạt đi bằng những cách nào đó thông qua hệ thống luật pháp không rõ ràng và phức tạp.
Cuối năm ngoái, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có Quyết định số 3567 ngày 8/11/2007 cho rằng, room của nhà ĐTNN tại các công ty chưa niêm yết sẽ tuân thủ các quy định áp dụng đối với công ty niêm yết. Khi quyết định này của Bộ Tài chính đã có hiệu lực trong tháng 11/2007, cũng có những tranh luận rằng, quyết định này không nên áp dụng rộng rãi sau tháng 1/2008.
Đáng chú ý là các cam kết gia nhập WTO của Việt Nam trong lĩnh vực dịch vụ cũng nêu ra một lộ trình rõ ràng về sở hữu nước ngoài, nói cách khác giới hạn 30% sở hữu nước ngoài trước đó trong lĩnh vực dịch vụ hiện nay của Việt Nam (quy định có khác hơn việc thành lập mới một DN kinh doanh dịch vụ) sẽ không còn hiệu lực sau 1 năm Việt Nam gia nhập WTO (ngày 11/1/2008).
Nói cách khác, tuyên bố nâng room dường như mâu thuẫn với một nghị định của Chính phủ gần đây hướng dẫn việc thi hành Luật Doanh nghiệp (Nghị định 139 ngày 5/9/2007). Nghị định 139 cho rằng, tất cả các tổ chức và cá nhân (không quan tâm đến quốc tịch hay nơi thành lập) có thể sở hữu "không giới hạn" cổ phần tại các DN Việt Nam hiện nay, trừ những trường hợp dưới đây là đối tượng của quy định riêng: (i) công ty niêm yết trên TTCK, (ii) công ty hoạt động trong lĩnh vực được điều chỉnh bởi những luật riêng (ví dụ: hàng không, luật sư, giáo dục, xuất bản), (iii) DNNN đang tiến hành cổ phần hoá và (iv) các công ty trong lĩnh vực dịch vụ được quy định riêng biệt bởi các cam kết khi gia nhập WTO.
Khi mà những trường hợp ngoại lệ là quan trọng, nguyên tắc nêu trong Nghị định 139 sẽ không có giới hạn chung đối với các loại cổ phiếu được phép mua mà một nhà ĐTNN có thể mua ở công ty chưa niêm yết, bao gồm các công ty đại chúng chưa niêm yết.
Mặc dù ngôn ngữ của Nghị định 139 là khá rõ ràng, nhà ĐTNN vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc gia tăng sở hữu cổ phần tại các công ty chưa niêm yết, bao gồm cả công ty tư nhân. Các cơ quan cấp phép liên quan cũng từ chối hay trì hoãn đưa ra các loại giấy tờ cần thiết cho việc nâng sở hữu của nhà ĐTNN.
Khi làm như vậy, cơ quan cấp phép đã biện hộ rằng, hiện chưa có hướng dẫn thực hiện chi tiết Nghị định 139 và nghị định hướng dẫn các cam kết gia nhập WTO của Việt Nam (đã mất nhiều tháng dự thảo) hiện vẫn chưa được ban hành.
Cho dù quyết định này (của Bộ Tài chính) đã được biết hay được thực hiện hoặc chỉ đơn giản là được nêu ra từ một quan điểm riêng nào đó về các công ty đại chúng chưa niêm yết, hiển nhiên nó đã không được (chưa) quy định thành văn bản. Hy vọng rằng, điều này sẽ không tạo ra một tiền lệ đối với các cơ quan nhà nước khác, làm xói mòn các cam kết gia nhập WTO của Việt Nam bằng việc ban hành quy định cho những ngành hay lĩnh vực kinh doanh "đặc thù".
Một quan tâm hiện nay là các quy định về nâng sở hữu của nhà ĐTNN tại DN Việt Nam tiếp tục được bao phủ bởi sự không chắc chắn và phức tạp. Điều gì sẽ xảy ra khi một công ty trong nước đáp ứng tiêu chí của một công ty đại chúng chưa niêm yết nhưng sở hữu nước ngoài đã cao hơn 40%? Liệu giới hạn 40% chỉ áp dụng cho các DN đáp ứng tiêu chí của công ty đại chúng nhưng không đăng ký với UBCK?
ĐTCK
|
