|
Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các mục tiêu và nhiệm vụ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước
Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là một giải pháp lớn, rất quan trọng trong quá trình đổi mới, sắp xếp, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước để góp phần cho kinh tế nhà nước giữ vững vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Báo Nhân Dân đã phỏng vấn đồng chí TRƯƠNG TẤN SANG, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư về vấn đề này. Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc nội dung cuộc phỏng vấn.
PV: Thưa đồng chí, đã qua hơn 15 năm triển khai thực hiện chủ trương của Ðảng về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Xin đồng chí nói rõ hơn về chủ trương này?
Ðồng chí Trương Tấn Sang: Sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước để góp phần bảo đảm kinh tế nhà nước giữ vững vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một nội dung quan trọng trong đường lối đổi mới kinh tế của Ðảng, Nhà nước ta. Trong sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước thì cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là một giải pháp lớn, rất quan trọng. Chủ trương cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước được Ðảng ta bắt đầu nêu ra trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ haiBan Chấp hành Trung ương khóa VII (tháng 11-1991). Từ đó đến nay, chủ trương cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tiếp tục được khẳng định, phát triển ngày càng rõ và cụ thể hơn trong các văn kiện Ðại hội VIII, IX, các Nghị quyết Trung ương 3, Nghị quyết Trung ương 9 (khóa IX) và Nghị quyết Ðại hội X của Ðảng. Ðó là một quá trình vừa làm, vừa tìm tòi, không ngừng đổi mới tư duy, nhận thức về mục tiêu, đối tượng, phạm vi cổ phần hóa, đối tượng được mua cổ phần, phương thức thực hiện và giải quyết chế độ, chính sách đối với người lao động khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.
Các văn kiện của Ðảng đã xác định cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là để cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, giảm mạnh các doanh nghiệp nhà nước kém hiệu quả, doanh nghiệp ở các lĩnh vực không nhất thiết phải có doanh nghiệp nhà nước, tập trung vốn nhà nước vào các lĩnh vực then chốt, bảo đảm kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế; tạo ra loại hình doanh nghiệp đa sở hữu, trong đó vốn cổ phần nhà nước giữ vai trò chi phối và có sở hữu của người lao động tại doanh nghiệp, tạo sự gắn bó lâu dài, phát huy vai trò làm chủ của người lao động tại doanh nghiệp; tạo động lực mạnh mẽ và cơ chế quản lý năng động để vốn nhà nước được sử dụng có hiệu quả và ngày càng tăng lên, đồng thời thu hút mạnh các nguồn lực trong và ngoài nước cho phát triển, phù hợp với yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, tùy theo tính chất, vai trò, vị trí của doanh nghiệp mà có các hình thức cổ phần hóa khác nhau: Nhà nước giữ cổ phần chi phối đối với các tổng công ty, công ty cổ phần hoạt động trong những ngành, lĩnh vực kinh tế thiết yếu, then chốt, bảo đảm những cân đối lớn của nền kinh tế; chỉ giữ 100% vốn nhà nước trong các doanh nghiệp hoạt động bảo đảm an ninh, quốc phòng và những doanh nghiệp sản xuất, cung ứng dịch vụ công ích thiết yếu mà các thành phần kinh tế khác chưa thể thay thế được. Chuyển các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước sang hình thức công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn một hoặc nhiều thành viên mà chủ sở hữu là Nhà nước. Ðối với những tổng công ty lớn chưa cổ phần hóa toàn bộ tổng công ty, thực hiện cổ phần hóa hầu hết các doanh nghiệp thành viên và chuyển các công ty còn lại sang hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn một hoặc nhiều thành viên mà chủ sở hữu là Nhà nước; đồng thời, chuyển các tổng công ty này sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con; tổ chức lại hội đồng quản trị thực sự là đại diện trực tiếp của chủ sở hữu tại doanh nghiệp.
Việc xác định giá trị doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa, kể cả giá trị quyền sử dụng đất phải theo cơ chế thị trường. Ðề phòng và khắc phục những lệch lạc, tiêu cực trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.
Cổ phần hóa là một biện pháp trọng tâm để sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước, không phải là tư nhân hóa.
PV: Thưa đồng chí, xin đồng chí cho biết cụ thể những kết quả đạt được trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước?
Ðồng chí Trương Tấn Sang: Quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước những năm qua cơ bản đã bám sát tinh thần chỉ đạo của các nghị quyết của Ðảng và về cơ bản đã thực hiện được những mục tiêu chủ yếu mà các nghị quyết của Ðảng đề ra (như đã nêu ở trên). Có thể thấy rõ là hầu hết số doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa đều có tốc độ tăng trưởng khá, hoạt động kinh doanh có hiệu quả hơn (quy mô vốn, tỷ suất lợi nhuận, thu nhập của người lao động và đóng góp cho ngân sách nhà nước đều tăng), do đó đã đóng góp tích cực vào thành tựu phát triển kinh tế chung của cả nước. Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, sự ra đời và phát triển của các công ty cổ phần đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán và làm tăng tính cạnh tranh trong nền kinh tế, tạo điều kiện cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Việc giải quyết chính sách cho gần 200 nghìn lao động dôi dư trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước được thực hiện khá tốt, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội.
Ðồng thời, điều quan trọng khác là kết quả tích cực của cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong thời gian qua đã củng cố lòng tin của nhân dân vào chủ trương, đường lối đúng đắn của Ðảng về phát triển kinh tế thị trường, tạo ra bước đổi mới trong nhận thức, tư duy về quan hệ sản xuất và vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Cùng với cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước được xây dựng và củng cố một bước đã làm tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
Tuy nhiên, mặc dù đã đạt được kết quả tích cực như nêu trên, nhưng so với yêu cầu và mục tiêu của Nghị quyết Trung ương 3, Nghị quyết Trung ương 9 (khóa IX) và Nghị quyết Ðại hội X thì việc sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước mà trọng tâm là cổ phần hóa vẫn còn gặp khó khăn, vướng mắc, có việc còn lúng túng, cần phải được nghiên cứu, tháo gỡ.
Ðáng chú ý là khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, việc xác định giá trị tài sản của các doanh nghiệp còn nhiều hạn chế và sơ hở, giá trị doanh nghiệp chưa được tính đúng, tính đủ, nhất là trong giai đoạn chưa đấu giá, niêm yết cổ phiếu doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán (chưa tính đúng giá trị thương hiệu, lợi thế kinh doanh, nguồn nhân lực và nhất là chưa xác định đúng giá trị quyền sử dụng đất của doanh nghiệp). Do đó, việc cổ phần hóa ở một số doanh nghiệp đã làm thất thoát tài sản của Nhà nước, làm lợi cho một số người, tạo nên bức xúc xã hội. Các hoạt động bổ trợ cho quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (kiểm toán, tư vấn, các định chế tài chính trung gian...) chưa được phát triển đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu.
Mục tiêu thu hút các nguồn vốn xã hội vào sản xuất, kinh doanh khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đạt được còn thấp. Còn nhiều lúng túng trong thực hiện chủ trương thu hút đối tác chiến lược mua cổ phần của doanh nghiệp nhà nước khi cổ phần hóa. Việc bán cổ phần cho người lao động tại doanh nghiệp để bảo đảm quyền lợi và tạo sự gắn bó lâu dài, phát huy vai trò làm chủ của người lao động trong doanh nghiệp chưa được giải quyết tốt. Chưa có giải pháp khắc phục tình trạng nhiều người lao động trong doanh nghiệp bán cổ phần ưu đãi được mua, thậm chí bán trước khi được mua.
Cơ chế quản lý trong doanh nghiệp và quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp mà Nhà nước giữ cổ phần chi phối (nhất là còn giữ trên 51% cổ phần của doanh nghiệp) trên một số mặt vẫn còn quản lý như trước đây, hạn chế quyền tự chủ kinh doanh và bình đẳng của doanh nghiệp so với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác.
Trong hầu hết các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa, nhất là các doanh nghiệp mà Nhà nước không giữ cổ phần chi phối, có thể thấy rõ một hạn chế nữa là hoạt động của tổ chức đảng và các đoàn thể có khó khăn, chưa tạo được sự phối hợp hoạt động tốt giữa tổ chức đảng, đoàn thể với hội đồng quản trị và giám đốc doanh nghiệp.
PV: Thưa đồng chí, để tiếp tục thực hiện tốt chủ trương của Ðảng về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, trong thời gian tới cần có những giải pháp nào?
Ðồng chí Trương Tấn Sang: Ðể tiếp tục thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong thời gian tới, Bộ Chính trị đã nhấn mạnh các phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp sau:
Công tác cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong thời gian tới cần tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt những mục tiêu và yêu cầu mà các Nghị quyết Trung ương 3, Nghị quyết Trung ương 9 (khóa IX) và Nghị quyết Ðại hội X đã đề ra, trong đó hết sức chú ý yêu cầu thông qua thị trường để xác định đúng giá trị doanh nghiệp, không để tài sản nhà nước bị thất thoát; tạo được sự gắn bó, phát huy vai trò làm chủ của người lao động tại doanh nghiệp cổ phần hóa; giữ vững vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, nhất là cổ phần hóa các tập đoàn, tổng công ty lớn cần thực hiện chặt chẽ, có bước đi vững chắc, tùy theo tính chất, ngành, nghề kinh doanh, vừa làm, vừa rút kinh nghiệm nhằm đạt hiệu quả kinh tế, chính trị, xã hội cao nhất, trong đó cần lưu ý: Các chỉ tiêu về tiến độ, số lượng các doanh nghiệp nhà nước dự kiến cổ phần hóa đến năm 2010 và 2015 được đề ra là để định hướng trong điều hành, cần căn cứ hiệu quả mà quyết định kế hoạch thực hiện cụ thể, không nhất thiết phải thực hiện cho bằng được nhưng kém hiệu quả, làm thiệt hại nền kinh tế và suy giảm vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. Ðề phòng và khắc phục những biểu hiện lệch lạc, tiêu cực trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Thực hiện triệt để phương thức thị trường trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; xác định đúng giá trị doanh nghiệp theo cơ chế thị trường trên cơ sở công khai hóa, minh bạch hóa tình hình tài sản, kết quả sản xuất, kinh doanh, xác định đúng giá trị thương hiệu, lợi thế kinh doanh, giá trị quyền sử dụng đất, chất lượng nguồn nhân lực của doanh nghiệp và đấu giá cổ phần doanh nghiệp. Ðối với những doanh nghiệp có đủ điều kiện thì niêm yết trên thị trường chứng khoán để thị trường định giá doanh nghiệp, không để thất thoát tài sản nhà nước khi cổ phần hóa. Các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức làm nhiệm vụ chủ sở hữu vốn nhà nước phối hợp với doanh nghiệp lựa chọn thời điểm và phương án phát hành cổ phiếu của doanh nghiệp trên thị trường trên cơ sở quan hệ cung - cầu, bảo đảm mang lại hiệu quả cao nhất cho Nhà nước.
Khuyến khích các doanh nghiệp, nhất là các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty lớn, thu hút các đối tác có tiềm lực lớn về vốn, trình độ cao về khoa học - công nghệ, năng lực quản trị, thương hiệu có uy tín trên thị trường quốc tế, có quan hệ quốc tế rộng làm cổ đông chiến lược của doanh nghiệp khi cổ phần hóa.
Số tiền chênh lệch giữa giá trị doanh nghiệp theo mệnh giá cổ phiếu khi phát hành và số tiền thu được khi đấu giá cổ phiếu doanh nghiệp trên thị trường cần để lại một phần cho doanh nghiệp để tái đầu tư, tạo ra năng lực sản xuất mới và bảo đảm vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế, không đưa vào nguồn thu ngân sách sử dụng cho chi tiêu thường xuyên.
Việc bán cổ phần cho người lao động khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước để phát huy vai trò làm chủ, tạo sự gắn bó lâu dài của người lao động tại doanh nghiệp là vấn đề lớn, rất quan trọng, nhưng cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước thời gian qua chưa làm tốt yêu cầu này. Tới đây, Chính phủ sẽ chỉ đạo tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện chủ trương này trong thời gian qua, đề ra chủ trương, chính sách, tạo sự gắn bó lâu dài người lao động với doanh nghiệp, bảo đảm cổ phần hóa không dẫn đến tư nhân hóa như Nghị quyết của Ðảng đã xác định.
Tiếp tục đổi mới, sửa đổi, bổ sung, hoàn chỉnh cơ chế quản lý trong doanh nghiệp và quản lý của Nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước giữ 100% vốn và giữ cổ phần chi phối. Ðối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực Nhà nước cần nắm cổ phần chi phối thì phải luôn giữ được cổ phần chi phối của Nhà nước khi doanh nghiệp tăng vốn. Chính phủ giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước trong doanh nghiệp nhà nước sau khi cổ phần hóa từ cơ quan hành chính chủ quản sang Tổng công ty Ðầu tư và kinh doanh vốn nhà nước. Tiếp tục đổi mới phương thức đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp có hiệu quả.
Các cơ quan chức năng của Ðảng sẽ chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan của Nhà nước nghiên cứu, tổng kết thực tiễn để ban hành các quy định về tổ chức và hoạt động của tổ chức đảng, công đoàn và các tổ chức chính trị - xã hội khác trong các doanh nghiệp nhà nước sau khi chuyển sang công ty cổ phần để hoạt động có hiệu quả.
PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí.
nd
|
