|
Xăng dầu “nắn gân” nền kinh tế
Giá xăng dầu tăng kéo theo việc tăng giá của các sản phẩm, dịch vụ khác, trong đó có các phương tiện vận tải (giá cước taxi chuẩn bị tăng 5-10%) - Ảnh: P.Vinh
Chỉ còn chưa đầy ba tháng nữa là đến Tết Nguyên đán, cùng lúc với tình hình giá cả nhiều loại hàng thiết yếu tăng từng ngày thì việc xăng dầu tăng giá - với mức tăng cao nhất từ trước đến nay - kể từ ngày 22-11 đã như một cú nắn gân nền kinh tế, ảnh hưởng toàn diện và sâu sắc đến các mặt đời sống xã hội.
Đây là lần thứ năm trong năm nay giá bán lẻ xăng dầu được điều chỉnh, mặc dù có hai lần điều chỉnh xuống, nhưng tính chung giá mỗi lít xăng đã tăng thêm 2.200 đồng so với đầu năm 2007. Việc tăng giá dầu còn là cú sốc mạnh hơn, bởi tất cả các loại dầu đều tăng giá ở mức cao. Cụ thể, diesel tăng từ 8.600 đồng/lít lên 10.200 đồng/lít; dầu hỏa tăng từ 8.700 đồng/lít lên 10.200 đồng/lít; dầu mazut tăng thêm 2.500 đồng lên thành 8.500 đồng/kg.
Theo quyết định của Chính phủ thì xăng dầu là mặt hàng được giữ ổn định theo hướng thị trường, điều này đã làm được với dầu trong suốt hai năm qua, nhằm hạn chế khó khăn cho các hoạt động sản xuất, trong đó có sản xuất nông nghiệp vốn chịu nhiều thua thiệt. Để duy trì sự bình ổn đó, từ đầu năm đến nay, Chính phủ đã chi khoảng 12.300 tỉ đồng để bù lỗ giá dầu và 1.100 tỉ đồng để bù lỗ cho giá xăng. Con số thiệt hại về ngân sách còn lớn hơn nếu tính đầy đủ phần thu ngân sách bị giảm thu do giảm thuế nhập khẩu các mặt hàng xăng dầu hiện đã xuống 0%.
Lâu nay chúng ta đang lấy tiền từ bán dầu thô bù lỗ cho xăng dầu, tuy nhiên số liệu thống kê cho thấy Việt Nam xuất khoảng 15,7 triệu tấn dầu thô năm 2007, song lại nhập về 12 triệu tấn xăng dầu tinh lọc (tương đương 18 - 20 triệu tấn dầu thô).
Nay thì, nói như Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Tá, thị trường xăng dầu Việt Nam đã bị đẩy vào thế chân tường trong tình hình dầu thô trên thế giới tăng lên mức gần 100 USD/thùng, cả dầu lẫn xăng trong nước đều bắt buộc phải tăng giá. Ngoài việc chịu tác động của giá dầu thế giới, quyết định tăng giá lần này còn nhằm mục đích hạn chế nạn buôn lậu xăng qua biên giới, vì giá xăng của chúng ta thấp hơn các nước láng giềng Campuchia (tương đương 15.196 đồng/lít) và Lào (tương đương 15.509 đồng/lít).
Xăng dầu là mặt hàng chiến lược và sự biến động của nó luôn ảnh hưởng đến giá cả xã hội. Việc tăng giá các mặt hàng quan trọng này khởi đầu cho những cơn bão tăng giá trong thời gian tới, từ giá điện, giá than, giá gaz và nhất là các mặt hàng nhu yếu phẩm. Xuất khẩu sẽ gặp khó khăn là khẳng định của đa số doanh nghiệp, nhất là cước vận tải biển sẽ tăng là điều không tránh khỏi.
Theo tính toán của Bộ Tài chính và Bộ Công thương, giá cả sẽ tăng từ 0,11% đến 10,82% tùy theo từng mặt hàng. Cụ thể rồi đây giá than sẽ tăng 2,2%, thép tăng 1,82%, lương thực thực phẩm khoảng 1,51%. Chịu tác động mạnh của lần tăng giá này là điện tăng đến 5,6%, đặc biệt dịch vụ vận tải đường bộ có thể tăng 5,17% sẽ gây nhiều khó khăn trong việc đi lại của người dân và cũng là nguyên nhân làm tăng giá cả tiêu dùng trong dịp Tết. Và đánh bắt xa bờ là nhóm hàng chịu tác động cao nhất với hơn 10%.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế thì các con số nói trên vẫn chưa chính xác và thực tế mức tăng giá sẽ còn cao hơn bởi tác động dây chuyền theo nhiều vòng. Hiện nay, các mặt hàng lương thực, thực phẩm và nhiều loại hàng tiêu dùng khác đang chạy đua tăng giá. Các phương tiện vận tải kể cả giá cước taxi đang có bước chuẩn bị tăng từ 5 - 10%.
Thế là nhiều khả năng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong năm nay sẽ tăng mạnh (có thể 9%) vượt qua mức tăng trưởng GDP, có nghĩa là nền kinh tế tăng trưởng nhưng đời sống người dân cũng không được cải thiện, thậm chí còn khó khăn hơn.
Mọi việc chưa dừng ở đó, khi đại diện Bộ Tài chính và Bộ Công Thương đều nhận định đến cuối năm 2008 xăng và dầu sẽ đi vào cơ chế thị trường, đồng nghĩa với việc giá hai mặt hàng thiết yếu này sẽ còn… nhảy múa trong năm 2008. Đây là điều mà người dân và thị trường trong nước cần chuẩn bị tinh thần “sống chung hòa bình” với việc giá xăng dầu có thể còn tăng trong tương lai gần.
Cùng trong một cảnh chịu tác động của giá dầu thế giới nhưng các nước khu vực lại không ảnh hưởng nặng nề như chúng ta. Chẳng qua là nền kinh tế đã có bước chuẩn bị để thích nghi với các biến động của thị trường thế giới. Quán tính bao cấp vẫn còn rơi rớt trong tâm lý của các cấp chính quyền lẫn người dân, điều này chỉ làm cho việc áp dụng các biện pháp mạnh về giá cả gặp nhiều phản ứng thiếu tích cực. Sự biến động giá xăng dầu hiện nay đồng nghĩa với việc nền kinh tế phải chấp nhận một mặt bằng giá mới.
Đứng trước thực trạng này, vấn đề đặt ra là phải có giải pháp toàn diện cho nhu cầu năng lượng với cơ cấu mới thật sự có hiệu quả. Chẳng hạn ngoài việc thông tin đầy đủ lộ trình xóa bỏ bao cấp giá các mặt hàng quan trọng trong thời gian tới, Chính phủ cần xây dựng một chiến lược dài hạn bao gồm: (1) nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, (2) phát động ý thức sử dụng tiết kiệm năng lượng ở người dân, doanh nghiệp và đặc biệt là các cơ quan nhà nước, kèm với biện pháp chế tài nghiêm ngặt cho những trường hợp vi phạm, (3) nghiên cứu và khai thác các nguồn năng lượng khác như nhiên liệu sinh học, điện hạt nhân, gió, năng lượng mặt trời, khí…
Hiện nay, theo các kết quả điều tra Việt Nam đang nằm trong nhóm cuối của bảng xếp hạng thế giới về hiệu suất sử dụng năng lượng. Theo đó trong sản xuất công nghiệp, cường độ sử dụng năng lượng của chúng ta cao hơn Thái Lan và Malaysia từ 1,5 - 1,7 lần khi cùng làm ra một giá trị sản phẩm như nhau.
Ngoài ra, từ lâu nhiều nước đã xem việc chuyển đổi ngũ cốc thành nhiên liệu ethanol thay thế xăng là tâm điểm để đối phó với sự thiếu hụt năng lượng. EU đặt mục tiêu tới năm 2010 thay thế 5,75% xăng bằng ethanol. Mỹ dự tính vào năm 2010 sẽ thay thế 10% xăng sử dụng tại nước này bằng ethanol nhiên liệu với khẩu hiệu “ruộng bắp là giếng dầu”. Trung Quốc đã đầu tư lớn để nhiều cơ sở khoa học nghiên cứu về năng lượng sinh học với mục tiêu ethanol nhiên liệu sẽ tăng trên 2 tỉ lít vào năm 2010.
Chính phủ Việt Nam cũng vừa phê duyệt đề án “Phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025” với mục tiêu đến 2015, sản lượng ethanol và dầu thực vật sản xuất trong nước sẽ đạt 250.000 tấn, đáp ứng 1% nhu cầu xăng dầu của cả nước. Tuy nhiên việc triển khai không phải dễ dàng, nếu không có sự phối hợp các bộ ngành cho chương trình cấp quốc gia thì khó thành công.
Việt Nam đã là thành viên của WTO nên việc để thị trường giá xăng dầu vận hành theo giá thế giới là chuyện đương nhiên. Đã đến lúc không thể áp đặt mệnh lệnh hành chính cùng những chính sách điều hành kinh tế vượt quá sức chịu đựng của ngân sách, vì điều đó không chỉ làm méo mó nền kinh tế mà còn khiến cả Nhà nước, doanh nghiệp lẫn sức mạnh kinh tế bị tổn hại về lâu dài.
Doanh nhân Sài Gòn Cuối tuần
|
