|
Định mức tín nhiệm: Thị trường cần, Doanh nghiệp chưa vội
Trong tình hình thị trường vốn cũng như TTCK VN phát triển rất nhanh, việc đánh giá định mức tín nhiệm (ĐMTN) DN trở nên rất quan trọng. Đây được xem như một giấy thông hành khi tham gia thị trường vốn của DN. Tuy nhiên ở VN, vai trò của ĐMTN vẫn chưa thực sự được các DN coi trọng.
Vừa thiếu, vừa yếu
Trên thế giới, hoạt động ĐMTN xuất hiện từ rất lâu với sự ra đời của công ty ĐMTN đầu tiên là Moodys và đến nay đã trở thành công ty ĐMTN lớn nhất thế giới, có mặt ở trên 100 quốc gia.
Ngoài ra, còn phải kể đến những công ty như Standard & Poor, Fitch… đang là những cái tên quen thuộc trong ngành ĐMTN.
Các công ty ĐMTN không chỉ đánh giá hàng vạn DN mà còn đánh giá mức độ tín nhiệm đối với chính phủ các quốc gia trên thế giới. ĐMTN DN thực chất là việc đánh giá chất lượng, mức độ tin cậy, khả năng thanh toán của một công ty phát hành đối với các công cụ nợ ngắn hạn (như hối phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi), hoặc dài hạn (như trái phiếu, cổ phần ưu đãi cổ tức…) dựa trên các yếu tố rủi ro có liên quan.
Ở VN, khái niệm ĐMTN còn rất mới mẻ. Hiện cả nước mới chỉ có một số đơn vị hoạt động trong lĩnh vực có liên quan tới ĐMTN như: CTCP tín nhiệm và xếp hạng DN, Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC- thuộc Ngân hàng Nhà nước) và Trung tâm Đánh giá tín nhiệm DN (CRVC-thuộc Công ty Phần mềm và truyền thông Vietnamnet)… Nhưng thực tế, các đơn vị này vẫn chưa phải là tổ chức đánh giá ĐMTN theo đúng nghĩa, bởi lẽ hoạt động chính vẫn chỉ là cung cấp thông tin có liên quan tới các DN mà chưa thực hiện nghiệp vụ đánh giá ĐMTN theo chuẩn mực quốc tế. Trong số đó, CRVC hiện đã phải tạm ngừng hoạt động do chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của các cấp chức năng và của thị trường.
Hiện nay các định chế tài chính quốc tế như: Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng rất “sốt ruột” và luôn thúc giục VN phải quan tâm hơn đến lĩnh vực này. Được biết, đề án thành lập công ty xếp hạng tín nhiệm DN đang được CIC xây dựng với sự trợ giúp kỹ thuật của một số tổ chức quốc tế, song khi nào công ty này ra đời thì chưa ai có thể trả lời, bởi nó vẫn còn quá nhiều rào cản liên quan về pháp lý, nghiệp vụ…
Minh bạch- yếu tố quan trọng
Thị trường VN có thể coi là khá “dễ tính” khi sẵn sàng tiếp nhận những đợt phát hành trái phiếu lớn của DN mà không cần đánh giá ĐMTN. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã phát hành hàng chục nghìn tỷ đồng trái phiếu, Ngân hàng Ngoại thương VN (VCB), Công ty CK Sài Gòn (SSI)... cũng đã có những đợt phát hành trái phiếu với quy mô lớn. Tuy nhiên tất cả các đơn vị trên đều chưa được đánh giá ĐMTN. Dĩ nhiên, với các DN lớn, thì khả năng thanh toán chắc chắn sẽ nằm ở mức an toàn.
Thực tế, NĐT trái phiếu của các đơn vị này vẫn được trả lãi và gốc đều đặn. Nhưng ai dám chắc rằng sẽ không có biến động gì xảy ra? Ai là người đưa ra những dự đoán, những cảnh báo cần thiết về khả năng thanh toán của nhà phát hành khi mà thông tin tài chính, quản trị... của các DN này còn là một ẩn số - đặc biệt là đối với các DN chưa niêm yết? Việc một công ty lớn trong ngành dịch vụ giải trí ở Hà Nội phát hành cổ phần ưu đãi cổ tức nhưng đã 5 năm không có khả năng thanh toán cổ tức ưu đãi là một hậu quả của việc đầu tư thiếu thông tin.
Trong điều kiện hiện có đến 90% DN trong nước có quy mô vừa và nhỏ, thì việc thành lập các công ty ĐMTN trong nước là có lợi hơn so với sử dụng dịch vụ cho các công ty ĐMTN nước ngoài cung cấp.Việc đánh giá ĐMTN DN có vai trò vô cùng quan trọng. Trong số hàng vạn DN ở VN, hiện mới chỉ có vài DN như Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng TMCP Kỹ thương (Techcombank) thuê đánh giá ĐMTN là Moody’s. Chính kết quả đánh giá ĐMTN giúp cho BIDV khá thành công khi phát hành trái phiếu ra thị trường vốn quốc tế.
TS Võ Trí Thành (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương) cho rằng thị trường vốn của VN còn ở mức độ sơ khai nên ngay từ đầu yếu tố tính minh bạch của thông tin là rất quan trọng. Đó cũng chính là một yếu tố quyết định để tạo dựng niềm tin với các nhà đầu tư nước ngoài. Việt Nam cũng cần có những quy định về thông tin trên thị trường tài chính phù hợp với thông lệ quốc tế trong quá trình hội nhập.
Công cụ cần có trên thị trường vốn
TTCK Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển nhanh nhưng chưa thực sự là kênh dẫn vốn lớn cho DN và thị trường trái phiếu vẫn chủ yếu là trái phiếu Chính phủ. Do vậy nhu cầu vốn đầu tư của DN vẫn đang trông chờ vào các ngân hàng thương mại. ĐMTN sẽ giúp DN huy động vốn với chi phí hợp lý, hiệu quả nhất; nó cũng là phương tiện để các DN quảng bá thương hiệu với thị trường trong và ngoài nước. Điều này cũng tạo ra một cơ chế kiểm soát công khai, về cơ cấu tài chính, chất lượng và hiệu quả hoạt động của DN. ĐMTN theo đúng nghĩa, không chỉ hữu ích với bản thân DN, mà còn cần thiết với các cơ quan quản lý nhà nước, với giới đầu tư và với thị trường tài chính mỗi quốc gia.
SGGP
|
