|
Chạy đua tín dụng tiêu dùng: Xin mời vay tiền!
Thị trường tín dụng tiêu dùng đang diễn ra cạnh tranh sôi động giữa các ngân hàng và các tổ chức tài chính phi ngân hàng. Chỉ cần có đầy đủ giấy tờ pháp lý chứng minh được rằng bạn đang làm việc chính thức và hưởng lương tại một doanh nghiệp, một cơ quan, hay một tổ chức nào đó là có thể dễ dàng vay tiền cho mua sắm đồ cưới, mua xe máy, trang bị đồ dùng đắt tiền trong nhà, thậm chí là mua xe hơi và mua nhà đất...
Những người không có bảng lương và quyết định tuyển dụng, nhưng có tài sản đảm bảo thì có thể vay tiền cho con em đi du học, cho người thân đi chữa bệnh hay đi du lịch ở nước ngoài. Trước thị trường tín dụng tiêu dùng đầy tiềm năng này, tất cả các ngân hàng thương mại (NHTM) và định chế tài chính không phải là ngân hàng cũng nhanh chóng nhảy vào cuộc chạy đua..
Chạy đua sản phẩm cho vay tiêu dùng tiện ích
Trước đây với hoạt động ngân hàng truyền thống, khách hàng chỉ có thể vay vốn cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh và làm dịch vụ. Khi vay vốn, khách hàng phải trình dự án khả thi, thể hiện rõ đối tượng đầu tư vốn vào sản xuất kinh doanh cái gì, sản phẩm và khả năng tiêu thụ ra sao, vòng quay vốn và thời hạn thu hồi vốn như thế nào... kèm theo tài sản đảm bảo tiền vay hoặc tín chấp, thì mới có thể vay được vốn.
Nhưng hiện nay, trong xu hướng hội nhập quốc tế, các chi nhánh NH nước ngoài, NH liên doanh, NHTM quốc doanh, NHTM cổ phần, Công ty tài chính... đang cạnh tranh mạnh mẽ các sản phẩm tín dụng tiêu dùng, thu hút khách hàng cá nhân.
Đó là cho khách hàng vay tiền với mục đích tiêu dùng chứ không phải đầu tư cho sản xuất, kinh doanh, làm dịch vụ... Đây là sản phẩm tín dụng xuất hiện từ lâu trên thế giới và hiện nay đang phát triển rất mạnh, nhất là ở các quốc gia có tiềm lực về kinh tế và cạnh tranh NH sôi động, nhưng mới phát triển một số năm gần đây tại Việt Nam.
Năng động nhất chính là các NHTM cổ phần, liên tục đưa ra các sản phẩm tiện ích, như: cho vay siêu tốc, đăng ký vay qua mạng Internet, lãi suất cho vay hấp dẫn, kỳ hạn cho vay dài, cho vay tới 80% giá trị ngôi nhà hay xe ô tô... Đồng thời các NHTM cổ phần chủ động tiếp thị qua nhiều kênh khác nhau, thậm chí phối hợp với công đoàn, với doanh nghiệp tổ chức giới thiệu ngay tại nơi công nhân làm việc, cùng với đại lý ô tô hay chủ dự án nhà ở đi làm thủ tục thay cho khách hàng...
Đối với khối NH liên doanh và chi nhánh NH nước ngoài thì tập trung vào phân khúc thị trường, đó là nhắm đến những người có thu nhập khá trở lên. Đối tượng khách hàng này bao gồm: chủ doanh nghiệp, những người làm việc cho các cơ quan nước ngoài và dự án có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, các đối tượng khác có thu nhập cao, có mua bảo nhân thọ tại các công ty bảo hiểm có uy tín. Sản phẩm được khối NH này tập trung vào chủ yếu là khách hàng mua căn hộ tại các khu chung cư, mua nhà ở của các dự án, mua ô tô mới tại các địa lý chính thức, vay tiền đi du học nước ngoài.
Riêng sản phẩm tín dụng cho khách hàng vay mua nhà được khối NH liên doanh và chi nhánh NH nước ngoài chú trọng tới các dự án có vốn đầu tư nước ngoài. Indovina Bank và VID Public Bank cho khách hàng vay với thời hạn tới 20 năm, riêng HSBC cho vay với thời hạn tới 25 năm.
“Xài trước, trả sau”: Liệu có rủi ro?
Tuy nhiên một số câu hỏi được đặt ra là cho vay ứng trước tạo thói quen thích tiêu dùng xa xỉ, “ xài trước, trả sau” và khi khách hàng không trả được nợ có xẩy ra cơn khủng hoảng tín dụng nhà ở như ở Mỹ hiện nay hay không!
Thực ra lo ngại đó hoàn toàn có cơ sở, song các NHTM đều có nghiệp vụ phòng ngừa rủi ro và nghiệp vụ này có tính thông lệ quốc tế, được đúc rút ra hàng chục năm thậm chí là hàng trăm năm trên thế giới.
Để vay được tiền, khách hàng phải chứng minh nguồn thu nhập ổn định, có tính thuyết phục và có đầy đủ căn cứ của mình. Căn cứ vào nhu cầu vay và thu nhập, chi dùng tối thiểu hàng tháng, NHTM cho vay định kỳ hạn trả góp hàng tháng, hoặc hàng quý, hoặc 6 tháng 1 lần. NH giữ giấy tờ bản chính tài sản đã qua đăng ký giao dịch bảo đảm và công chứng theo luật định.
Trong hợp đồng vay vốn có các điều khoản ràng buộc chặt chẽ nếu khách hàng không trả nợ chỉ cần sai một kỳ hạn theo cam kết là NH đã có thể xử lý tài sản được rồi. Nếu vay tiêu dùng dựa trên nguồn tiền lương, thì khách hàng cũng phải có tài sản đảm bảo tiền vay, phải chứng minh được nguồn trả nợ của mình, đó là tiền cho thuê nhà, tiền cho thuê đất, hay các nguồn thu nhập khác... phù hợp với kỳ hạn vay, kỳ hạn trả nợ, chứ thực ra NHTM là một định chế trung gian tài chính không thể “nhắm mắt” vung tiền ra cho khách hàng tiêu xài trước mà không gắn với trách nhiệm trả nợ.
Tất nhiên là nếu như NH mở rộng quá mức tín dùng tiêu dùng mua nhà ở, khi thị trường nhà đất xuống giá mạnh, kéo dài, số đông khách hàng không có nguồn trả nợ thì bắt buộc phải xiết nợ, thu hồi nhà để bán. Đây là trường hợp khủng hoảng tín dụng nhà ở tại nước Mỹ hiện nay, còn ở Việt Nam các NHTM cũng đã dự báo và lường trước tình huống này.
Bên cạnh cho vay tiêu dùng có kỳ hạn với các món tiền lớn theo nghiệp vụ tín dụng trung dài hạn nói trên, thì các NHTM trong nước, cũng như chi nhánh NH nước ngoài, NH liên doanh còn có hai nghiệp vụ khá hấp dẫn đó là Thẻ tín dụng và thấu chi qua tài khoản.
Cả hai nghiệp vụ này cũng dựa trên cơ sở lương và thu nhập theo lương ổn định hàng tháng, dựa trên tài sản đảm bảo tiền vay là cầm cố sổ tiết kiệm, cổ phiếu hay chứng từ có giá khác. Theo đó NH cấp cho khách hàng một hạn mức thấu chi trên tài khoản, hay hạn mức chi tiêu theo từng loại thẻ tín dụng, có thể từ 20 triệu đồng, đến 250 triệu đồng, tuỳ theo mức lương, thu nhập hàng tháng hay tài sản đảm bảo hạn mức tín dụng.
Trên cơ sở đó chủ thẻ tín dụng, hay chủ tài khoản thấu chi được tiêu xài trước cho bất cứ nhu cầu gì của mình, vượt quá số dư trên tài khoản và trong hạn mức với lãi suất ưu đãi, thấp hơn lãi suất vay tiêu dùng nói trên, đến hết tháng phải chuyển trả nợ NH và lại được chi tiêu tiếp trong hạn mức của tháng tiếp theo.
Cho vay tiêu dùng kích thích tiêu dùng trong xã hội, thúc đẩy chu chuyển hàng hoá và dịch vụ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đa dạng hoá dịch vụ NH, phân tán rủi ro trong cho vay. Một cặp vợ chồng trẻ, cùng làm việc trong các cơ quan có vốn đầu tư nước ngoài, hay có thâm niên làm việc trong lĩnh vực tài chính tiền tệ, hoặc có cơ sở kinh doanh riêng... với mức thu nhập thường xuyên cả gia đình khoảng 12 triệu đồng/tháng, thì không biết tích cóp bao giờ mới mua được 1 căn hộ khoảng 800 triệu đồng, vì ngoài chi tiêu thường nhật thì phải trả tiền thuê nhà tối thiểu cũng phải 1 triệu đồng một tháng.
Không những vậy, đến khi tích cóp đủ tiền thì giá căn hộ không còn là 800 triệu đồng nữa và có thể phải ở vị trí khu chung cư rất xa nội thành. Song với tín dụng tiêu dùng, cặp vợ chồng đó có thể vay đủ 800 triệu đồng, thanh toán cho chủ đầu tư để sở hữu và sử dụng căn hộ đó. Với thời hạn vay 10 năm, cặp vợ chồng đó chỉ cần trích ra mỗi tháng trả cả gốc và lãi khoảng 8,5 triệu đồng, mà lại có ngay một chỗ ở ổn định.
Không những vậy, nhờ “an cư, lạc nghiệp“ cặp vợ chồng đó còn có thể kiếm thêm thu nhập ngoài giờ và nguồn thu nhập khác, nên chỉ cần đến 5 năm đã trả hết nợ vốn vay mua căn nhà. Nếu họ bán căn nhà đó đi khi thời giá cao hơn, có thể đạt tới 1,2 tỷ đồng, họ mua căn hộ mới cao cấp hơn cũng với hợp đồng tín dụng tiêu dùng mới.
Còn đối với giáo viên vùng miền núi đi lại khó khăn, vay tiêu dùng của NH mua xe máy trị giá 20 triệu đồng làm phương tiện đi lại, trả dần trong 24 tháng, mỗi tháng trả góp cả gốc và lãi 1 triệu đồng. Lợi ích tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng chính là ở chỗ đó.
Trong dịch vụ cho vay tiêu dùng thì cả người vay lẫn NH cho vay đều lo bị ốm dài hạn hay mất việc, song trường hợp đó rất ít xảy ra. Mà có xảy ra thì NH vẫn có cơ sở để thu nợ vì tài sản hình thành từ vốn vay cũng đồng thời là cơ sở bảo đảm tiền vay, bên cạnh lương và bảo hiểm xã hội của người vay.
Cảnh giác với cách tính lãi suất phải trả
Hiện nay một số NH công bố lãi suất cho vay tiêu dùng tương đương với lãi suất cho vay thông thường, tức là từ 1,0%/tháng - 1,15%/tháng. Song nhiều NH khác lại đưa ra lãi suất cho vay rất hấp dẫn, với mức lãi suất công bố chỉ có 0,85% - 0,90%/tháng, tương đương với lãi suất tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn 24 tháng đến 36 tháng.
Nhìn bề ngoài thì lãi suất thấp như vậy, nhưng đây là loại hình cho vay trả góp. Khi ký hợp đồng tín dụng, NH cho vay cũng làm luôn một lịch trả góp định kỳ hàng tháng, hàng quý hay 6 tháng 1 lần. Lãi suất được tính trên cơ sở dư nợ đầu kỳ, nhưng trong quá thời gian vay vốn, khách hàng trả gióp nên dư nợ giảm dần và số tiền lãi phải trả vẫn tính trên số nợ đầu kỳ đó, nên tính ra thực lãi suất phải trả lên tới 1,5% - 1,8%/tháng. Ví dụ một khách hàng vay 360 triệu đồng mua 1 chiếc xe ô tô, lãi suất ghi trên hợp đồng tín dụng là 0,9%/tháng.
Theo lịch trả nợ NH lập và khách hàng ký cam kết trả nợ cả gốc và lãi là 13.240.000 đồng, trong đó trả nợ gốc là 10 triệu đồng và lãi là 3,24 triệu đồng. Nhưng từ tháng thứ hai trả đi số nợ gốc chỉ còn 350 triệu đồng, tháng thứ hai còn 340 triệu đồng… hết năm thứ nhất còn 240 triệu đồng và hết năm thứ hai còn 120 triệu đồng… nhưng tháng nào khách hàng cũng phải trả 13,24 triệu đồng, tính ra thực lãi phải trả rất cao.
Tuy nhiên nhiều khách hàng không biết đến khi vay trả được vài tháng rồi thì mới nghi ngờ hỏi NH khi đó mới rõ, thì hợp đồng tín dụng đã ký kết rồi. Trong khi đó các NH cho vay với lãi suất từ 1,0% - 1,15%/tháng thì tính trên số nợ gốc thực tế, nên rõ ràng lợi cho khách hàng hơn. Bởi vậy trong trường hợp lựa chọn vay vốn với “lãi suất hấp dẫn“ nói trên khi “ngớ người ra" về lãi suất thực. Khách hàng muốn tất toán hợp đồng để chuyển sang vay tiền NH khác thì không lấy đâu ra một lúc vài trăm triệu đồng để trả nợ ngay một lúc, đành “ngậm bồ hòn” chịu chấp nhận.
Một số trường hợp khác tìm được nguồn trả nợ trước hạn thì lại bị phạt trả nợ trước hạn và trước đó ngay khi vay cũng đã phải nộp một khoản phí vay vốn rồi. Số phí này được tính trên số tiền vay và thời gian vay. Do đó tính ra đường này thì NH cũng "nắm đằng chuôi”, phần thiệt là khách hàng. Cách tính lãi suất và cách thu phí này thường xảy ra đối với nhiều NHTM cổ phần, NH liên doanh, chi nhánh NH nước ngoài. Bởi vậy khi vay vốn tiêu dùng với lãi suất hấp dẫn khách hàng cần hết sức cảnh giác!
Tiềm năng lớn - nhiều ngân hàng nước ngoài tiếp tục vào
Với số dân hơn 80 triệu người, phần đông là dân số trẻ, năng động, thu nhập không ngừng được cải thiện, nhu cầu tiêu dùng đang tăng cao, nên không chỉ các NH nước ngoài, NH liên doanh, NH trong nước mà nhiều định chế tài chính cung ứng dịch vụ tiêu dùng hàng đầu thế giới vẫn đang tiếp tục vào VN.
Ngay từ năm 2006, General Electric Money (GE Money), một chi nhánh của Tập đoàn General Electric của Mỹ đã được cấp giấy phép mở Văn phòng đại diện tại Hà Nội và TPHCM. Đây là bước hoạt động đầu tiên chuẩn bị cho hoạt động của một chi nhánh tại Việt Nam. GE Money có thế mạnh và sẽ mở rộng các hoạt động dịch vụ tiêu dùng, tín dụng cá nhân và được biết là hoạt động khá thành công tại thị trường Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực tài trợ cho khách hàng cá nhân mua xe ô tô.
Công ty tín dụng tiêu dùng Societé Genérale Viet Finance, thuộc tập đoàn Societé Genérale lớn thứ hai ở Pháp và thứ tư ở châu Âu, được NHNN Việt Nam cấp giấy phép đã khai trương hoạt động tại TPHCM trong năm 2007, với số vốn điều lệ 20 triệu USD.
Trước đó Công ty tín dụng tiêu dùng Prudential cũng đã đi vào hoạt động, cung cấp các dịch vụ tín dụng: mua nhà ở, mua xe ô tô và các nhu cầu vay tiêu dùng khác của khách hàng.
Nhiều tập đoàn cung ứng dịch vụ tín dụng tiêu dùng của Mỹ, Pháp, Nhật… cũng đang có kế hoạch mở rộng hoạt động tại Việt Nam.
NHTM CP An Bình (ABBank) cho vay tín chấp tối đa lên tới 200 triệu đồng, thời hạn tối đa lên tới 5 năm và lãi suất cho vay hết sức cạnh tranh, dưới 1 %/tháng.
NHTM CP Phương Nam cho khách hàng vay vốn mua nhà ở và đất ở tới 95% giá trị tài sản thế chấp.
Eximbank cho vay tiền mua căn hộ tại dự án Sky Garden III của Phú Mỹ Hưng với thời hạn vay tới 20 năm, 3 năm ân hạn bằng với thời gian nhận nhà, lãi suất chỉ có 1%/tháng vào loại thấp nhất trong khối NHTM cổ phần. Mức cho vay tối đa tới 80% giá trị bất động sản thế chấp bằng chính căn hộ mua, hoặc tới 100% giá trị bất động sản nếu có thêm tài sản đảm bảo tiền vay khác.
Techcombank, MekongBank, Sacombank… cho vay mua nhà, mua căn hộ… lên tới 70–80% giá trị ngôi nhà hay căn hộ, thời hạn vay tối đa tới 15-20 năm.
Đặc biệt NHTM CP phát triển nhà TPHCM cho vay tới 100% giá trị ngôi nhà và thời hạn vay tới 30 năm.
NHTM CP Sài Gòn-Hà Nội (SHB) cho vay tín chấp tiêu dùng, khách hàng chỉ cần có nguồn thu nhập ổn định từ 2,5 triệu đồng/tháng là có thể được vay, mức vay tối đa lên tới 300 triệu đồng.
VNN
|
